3.2 De statuten van een stichting
akte van oprichting
Ook de statuten van een stichting moeten aan bepaalde wettelijke vereisten voldoen. Net als bij een vereniging voegt u de statuten van de stichting bij de akte van oprichting. In deze paragraaf volgen de gegevens die u in ieder geval in de statuten moet opnemen.
Leden
één persoon
In tegenstelling tot de vereniging (meerzijdige rechtshandeling) kan een stichting door één persoon worden opgericht. Natuurlijk kunnen meerdere personen ook een stichting oprichten. Dit kunnen, net als bij de vereniging, natuurlijke personen of rechtspersonen zijn.
Kenmerkend voor een stichting is dat deze op grond van de wet geen leden mag hebben. Zitten er mensen in bepaalde organen van de stichting, dan zijn ze dus geen lid.
3.2.1 Naam van de stichting
statuten
tool
Ook een stichting moet een naam hebben en deze naam moet u laten opnemen in de statuten. Net als bij de vereniging, geldt ook hier dat de naam van uw stichting niet te veel mag lijken op de naam van een al bestaande stichting. Op de website van de KvK is een tool te vinden, die kan helpen bij het controleren van de bedrijfsnaam.
Eisen
het woord stichting
Daarnaast eist de wet dat in de naam van de stichting het woord ‘stichting’ voorkomt. Richt u bijvoorbeeld een stichting op ten behoeve van het behoud van de duingebieden in Zuid-Holland, dan is de naam ‘belangenbehartiging duingebieden Zuid-Holland’ niet voldoende. Wel is bijvoorbeeld ‘Stichting belangenbehartiging duingebieden Zuid-Holland’ toegestaan.
Wanneer in uw stichting ook een onderneming wordt gedreven, moet u ook rekening houden met de vereisten van de Handelsnaamwet.
3.2.2 Het doel van de stichting
In de statuten van uw stichting moet ook het doel staan. De wet geeft de vereisten voor het doel van uw stichting.
Uitkeren van winst
Het is voor een stichting niet toegestaan om als doel te hebben het uitkeren van winsten aan haar oprichters of bestuurders of anderen die in een orgaan van deze stichting zitten. Ook mag uw stichting geen winsten uitkeren aan anderen, tenzij de uitkeringen een ideële of sociale strekking hebben. Wanneer uw stichting bijvoorbeeld als doel de bestrijding van een bepaalde ernstige ziekte heeft, mag u deze winsten wél uitkeren aan derden die onderzoek uitvoeren om de ziekte te bestrijden.
Wel winst maken
Het feit dat uw stichting in beginsel geen winstuitkering mag doen aan haar oprichters, bestuurders en anderen, betekent niet dat uw stichting geen winst mag maken. Volgens de wet is dat geen probleem. De gemaakte winsten (het vermogen van de stichting) moet u dan wel gebruiken voor een bepaald doel.
Openbare orde
Verder mag natuurlijk het doel van uw stichting, net als bij de vereniging, niet in strijd zijn met de openbare orde. Als uw stichting als doel heeft het behoud en het bevorderen van (illegale) wietplantages, is het doel van deze stichting in strijd met de openbare orde en dus niet toegestaan.
3.2.3 Benoeming en ontslag van bestuurders
Volgens de wet moet in de statuten staan op welke manier uw stichting de bestuurders benoemt en ontslaat.
Oprichting
eerste bestuur
Bij oprichting van een stichting is er vaak nog geen bestuur, daarom is het eerste bestuur meestal in de oprichtingsakte benoemd. In de statuten neemt u dan de werkwijze voor de benoeming en het ontslag van volgende bestuurders op. U kunt bijvoorbeeld het bestuur laten benoemen door de bestuurders die al in het bestuur plaatsnemen.
Als de nieuwe bestuurders zijn benoemd kunt u vervolgens zelf een voorzitter, een secretaris en een penningmeester benoemen. Ook kunt u in de statuten opnemen binnen welke termijn er nieuwe bestuurders moeten worden benoemd bij een vacature.
Ontslag
tekortschieten
verzoeken bij de rechtbank
Naast de manier van benoeming van bestuurders van uw stichting moeten de statuten ook regelen op welke manier u mag worden ontslagen. Dat kan bijvoorbeeld als u ernstig tekortschiet of handelt in strijd met het in de statuten opgenomen doel van de stichting. Daarnaast staat in de wet nog de mogelijkheid voor ontslag van bestuurders door de rechtbank. Het Openbaar Ministerie of een belanghebbende kan dit ontslag op bepaalde gronden ook verzoeken bij de rechtbank. Is een bestuurder van een stichting door de rechtbank ontslagen, dan mag hij in de vijf daaropvolgende jaren geen bestuurder van een stichting worden.
In de wet is duidelijk bepaald dat de statuten van uw stichting de manier van benoeming en ontslag moeten regelen. U mag dit onderwerp dus niet volledig regelen in een reglement. Wel kunnen uw reglementen een nadere invulling geven aan de te volgen procedures.
3.2.4 Zetel stichting
In de statuten van uw stichting moet u ook opnemen in welke gemeente de stichting haar zetel (vestigingsplaats) heeft. Net als bij de vereniging is dit bepalend voor de plaats waar u de stichting moet inschrijven in het Handelsregister van de KvK. Tevens is deze gemeente de woonplaats van de stichting.
Neemt u in uw statuten geen zetel op, dan wordt de gemeente waar de notaris was gevestigd op het moment dat hij de oprichtingsakte passeerde, als zetel gezien.
3.2.5 Geldelijk overschot
vereffening
In de statuten van uw stichting moet zijn aangeven aan wie het geldelijk overschot na vereffening toekomt. Vereffening betekent dat bij ontbinding van uw stichting – bijvoorbeeld als gevolg van een uitspraak van de rechtbank of een besluit van het stichtingbestuur – een vereffenaar alle schuldeisers betaalt uit het vermogen van de stichting.
In de wet is vastgelegd dat het gedeelte dat na vereffening over is, toekomt aan degenen die daartoe op grond van de statuten gerechtigd zijn.
Statutaire doelen
niet meer te verwezenlijken
U kunt dus bijvoorbeeld in uw statuten opnemen dat het overschot wordt uitgekeerd in overeenstemming met het doel van uw stichting. Zijn de statutaire doelen niet meer te verwezenlijken, dan vervalt het overschot volgens de wet aan de staat.
Notaris gaat in de fout bij de oprichting
verplicht
In dit hoofdstuk zijn zowel voor een vereniging als voor een stichting de onderdelen genoemd die verplicht in de statuten moeten staan. Stel nu dat de notaris een fout heeft gemaakt bij het opstellen van de oprichtingsakte, juist op één van de verplichte onderdelen. Hij heeft bijvoorbeeld (in een zeer extreem geval) het doel geheel niet in de statuten opgenomen.
Aansprakelijk
herstellen
In dat geval is de notaris aansprakelijk voor alle kosten die uw organisatie moet maken om de fout te herstellen. Dus bijvoorbeeld voor de kosten om een nieuwe – correcte – akte op te laten stellen. Maar ook voor de kosten die uw organisatie eventueel maakt voor bijvoorbeeld gerechtelijke procedures die het gevolg zijn van de fout in de statuten. Als een van de verplichte onderdelen niet of niet juist in uw statuten is opgenomen, betekent dit niet automatisch dat uw organisatie eigenlijk nooit heeft bestaan.