9.2 Onbehoorlijk bestuur of wanbeleid
taken
privévermogen
grens
rechter
curator
Als bestuurder moet u doen wat u in het bestuur heeft toegezegd. U moet dan ook geen taken aannemen die u niet behoorlijk kunt vervullen. Bent u bijvoorbeeld niet iemand van de cijfers, dan moet u niet de taak van penningmeester gaan vervullen. In artikel 2:9 van het Burgerlijk Wetboek (BW) staat dan ook opgenomen dat een bestuurder zijn taken tegenover de organisatie behoorlijk moet vervullen. Waar exact de grens ligt tussen ‘goed genoeg’ en ‘niet goed genoeg’ is moeilijk aan te geven. De Hoge Raad heeft bepaald dat sprake is van kennelijk onbehoorlijk bestuur als een bestuurder een ernstig verwijt kan worden gemaakt. Dit is het geval als een redelijk handelend en ervaren bestuurder in dezelfde omstandigheden had afgezien van de beslissing. De rechter kijkt onder meer naar de omstandigheden waarin het besluit is genomen en de gegevens die ter beschikking stonden aan de bestuurder.
Als u namens de organisatie een verplichting aangaat, waarvan u op dat moment kon weten dat uw organisatie die afspraak niet kon nakomen, is er ook sprake van onbehoorlijk bestuur.
9.2.1 Wanbeleid
Voert u als bestuurder wanbeleid, dan kan de stichting of vereniging de schade op u verhalen. Dit valt onder de interne bestuurdersaansprakelijkheid en is alleen mogelijk bij een ‘ernstig verwijt’. Bijvoorbeeld als u uw vereniging of stichting in de problemen brengt, doordat u een lening afsluit tegen een veel te hoge rente of dat u rekent op een subsidie en deze vervolgens niet krijgt toegewezen. Uitgangspunt bij wanbeleid is een collectieve aansprakelijkheid. Na goedkeuring van het jaarverslag en het beleid door de ALV bij een vereniging vervalt de collectiviteit en is een bestuurder individueel aansprakelijk bij wanbeleid.
Aansprakelijkheid bij een faillissement
Bij een faillissement van de organisatie kan het bestuur aansprakelijk worden gesteld voor de schulden als sprake is van onbehoorlijk bestuur. In dat geval bent u als bestuurder met uw privévermogen aansprakelijk voor de schulden. De curator moet aantonen dat er sprake is van verwijtbaar onbehoorlijk bestuur in een periode van de drie jaar voorafgaande aan het faillissement. Het onbehoorlijk bestuur moet een belangrijke oorzaak zijn van het faillissement. Dit is niet altijd aan te tonen. Aansprakelijkheid wordt wel aangenomen als bijvoorbeeld geen correcte boekhouding is bijgehouden of de jaarcijfers te laat zijn gedeponeerd. Als het wetsvoorstel Bestuur en toezicht rechtspersonen van de minister van Veiligheid en Justitie wordt aangenomen, kan de curator meer doen bij een faillissement. Zo moet u de curator dan van alle informatie voorzien waar hij om vraagt. Bovendien worden bestuurders dan hoofdelijk aansprakelijk gesteld voor het tekort in de boedel.
Onbevoegd
Let ook op dat u geen rechtshandelingen doet, waartoe u niet bevoegd bent. Ook dat valt onder onbehoorlijk bestuur. Als bijvoorbeeld de statuten eisen dat bij het afsluiten van een contract twee bestuursleden vertegenwoordigd moeten zijn en u sluit alleen een contract af, handelt u in strijd met de statuten. U bent dan aansprakelijk voor eventuele schade.
Voorbeelden
onbehoorlijk bestuur
subsidie
Andere voorbeelden van onbehoorlijk bestuur en wanbeleid zijn:
- Het niet (tijdig) informeren van toezichthouders over ontwikkelingen die voor hen van belang zijn.
- Het verwaarlozen van de kredietbewaking.
- Het niet voldoen aan de gestelde eisen voor een subsidie, waardoor een ontvangen subsidie wordt teruggevorderd.
- Onvoldoende deskundigheid of besluiteloosheid, zoals het niet aanvragen van faillissement, terwijl duidelijk is of behoort te zijn dat de verplichtingen niet meer kunnen worden nagekomen.
9.2.2 Verzekering
dekking
Het is aan te raden om een bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering af te sluiten. Daarmee kunt u zich beschermen tegen de gevolgen van (persoonlijke) aansprakelijkheid. De dekking verschilt per verzekeraar. Zo is het mogelijk om ook het privévermogen van de bestuurder te beschermen. Moet uw organisatie bijvoorbeeld een schadevergoeding betalen na een claim, dan is dat meestal gedekt door de verzekering. Blijkt na een rechtszaak dat u niet verkeerd heeft gehandeld, dan zijn meestal ook de advocaatskosten gedekt.
Een bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering dekt vaak de gevolgen van claims tegen de bestuurder, of hij nu wel of niet verwijtbaar heeft gehandeld. Maar heeft de bestuurder opzettelijk schade veroorzaakt, dan zal die schade niet zijn verzekerd.