3.3 Vitaal leiderschap
nieuw leiderschap
De aandacht voor vitaliteit binnen organisaties is de laatste jaren flink gegroeid. Vitaliteitsmanagement is een cruciaal onderdeel geworden van nieuw leiderschap. De wereld is voortdurend in beweging en gaat steeds sneller. Dit vraagt veel energie en veerkracht van werkgevers en werknemers. Vitale mensen maken geen vitale organisatie.
vitaal en succesvol
De manier waarop uw organisatie als geheel opereert, bepaalt of deze vitaal en succesvol is. Het is belangrijk dat uw organisatie vitaliteit meeneemt in de visie en bedrijfscultuur en dat de volgende vraag centraal staat: Wat is ervoor nodig om werknemers duurzaam vitaal en veerkrachtig te laten blijven functioneren?
3.3.1 Leidinggevenden zetten de toon
zelfmanagement
Vitaal leiderschap richt zich op werknemers begeleiden en ondersteunen met zelfmanagement, zodat zij zichzelf kunnen sturen. Vitaal leiderschap stelt specifieke eisen aan leidinggevenden. Zij moeten een omgeving zien te creëren waar werknemers zich kunnen ontplooien en waar persoonlijke gezondheid en vitaliteit net zo belangrijk zijn als hun inzetbaarheid. U kunt de theorie als arboprofessional zelf toepassen en daarnaast overdragen aan de leidinggevenden in uw organisatie.
De basis van vitaal leiderschap
positieve psychologie
Vitaal leiderschap draait om het beste uit zichzelf en de werknemers halen. Een leidinggevende zet dan in op preventie, pakt verzuim aan en gaat nog een stap verder. Hij helpt werknemers ook hun talenten en kernkwaliteiten te versterken. Positieve psychologie (zie paragraaf 3.3.2) kan daarbij helpen. Hij zet in op coachend leidinggeven en neemt een ondersteunende rol aan. Wat wil de werknemer en wat heeft hij nodig om dat doel te bereiken?
Vitaliteit op de werkvloer
oorzaak
zichtbaar programma
Voor u als arboprofessional en voor de leidinggevenden in uw organisatie zijn een aantal zaken belangrijk als het gaat om vitaliteit en duurzame inzetbaarheid. Het is iets voor alle leeftijden en categorieën werknemers. Is er verzuim in uw organisatie, dan gaat u op zoek naar een oorzaak. De oorzaak van verzuim constateren is één, maar oplossen is waar het om gaat. Laat werknemers zelf de ideeën, inzichten en oplossingen aandragen. Die input vormt de basis van het beleid. Beleid is belangrijk, maar zolang het niet zichtbaar is, gebeurt er niets op de werkvloer. Uw organisatie heeft een zichtbaar programma nodig met onderdelen die werknemers in staat stellen om vitaler te worden. Met alleen het aanbieden van een programma bent u er niet, u moet dit integreren in de bedrijfscultuur.
Vitaliter worden moet leuk zijn. Door het groepsgevoel te vergroten en samen te werken aan meer vitaliteit, motiveren werknemers elkaar.
3.3.2 Positieve psychologie
positieve aspecten
Positief leiderschap komt overeen met een (redelijk) nieuwe stroming in de psychologie: positieve psychologie. De focus ligt niet op wat niet werkt en wat niet goed gaat, maar de aandacht gaat juist naar positieve aspecten. Het is een effectief en waardevol coachingsinstrument voor een leidinggevende die vitaal leiderschap wil uitstralen.
herleiden
Concepten uit de positieve psychologie zijn direct te herleiden tot reeds bekende concepten uit de traditionele psychologie, zoals betrokkenheid, coping, tevredenheid, zelfvertrouwen, leren, persoonlijke ontwikkeling en motivatie.
Er is aandacht voor werkgerelateerd welbevinden, de balans werk-privé, persoonlijke betrokkenheid, positieve energie, en talenten en kernkwaliteiten. Positief leiderschap is inspirerend, coachend en gericht op kracht, aandacht, welbevinden en (persoonlijke) ontwikkeling.
Positieve leiders delen hun waarden, optimisme, visie en doelen, en dat resulteert in meer vertrouwen, minder verloop en minder negatieve stress.
Coachen is een belangrijk onderdeel van vitaal leiderschap. De werknemer krijgt meer controle, autonomie, verantwoordelijkheden en zeggenschap.
Voorbeeldgedrag
competentie
Vitaal leiderschap heeft alles te maken met voorbeeldgedrag. Een vitale leider durft gezondheid, leefstijl, geluk, angsten, emoties, gevoelens, behoeften en (daadwerkelijke) intenties bespreekbaar te maken door de juiste vragen te stellen. Gespreksvaardigheden, luistervaardigheden en motiverende gespreksvoering zijn dan ook competenties van de vitale leider.
drijfveer
Bij vitaal leiderschap past het creëren van bewustwording over (positieve) gezondheid, vitaliteit, leefstijlgebieden, dromen en geluk. Maak intrinsieke drijfveren zichtbaar bij werknemers, ga in op motivatievoorkeuren en op natuurlijk en aangepast gedrag.
Energieverlies en -lekken zijn vaak onbewust de ‘boosdoener’ van bijvoorbeeld irritaties, korte lontjes en ander gedrag. De lekken zorgen ervoor dat de duurzame inzetbaarheid in het gedrang komt en loopbaanwensen niet naar de oppervlakte komen.