8.3 Regels rond aankoop vervangend bedrijfsmiddel
doorschuiven
aanschaf
De boekwinst die u heeft gerealiseerd op een bedrijfsmiddel schuift u met de herinvesteringsreserve – met de vertraging die nodig is voor de keuze en aanschaf – door naar het vervangende bedrijfsmiddel. Pas als u daadwerkelijk gaat herinvesteren, moet u de herinvesteringsreserve afboeken van de aankoopprijs van het nieuwe bedrijfsmiddel. Het bedrijfsmiddel komt voor een lagere waarde op de balans te staan. Dit betekent dat u minder kunt afschrijven dan gebruikelijk is bij de aanschaf van een nieuw bedrijfsmiddel.
De boekwaarde van het nieuwe bedrijfsmiddel mag na aftrek van de reserve niet lager zijn dan de boekwaarde van het vervreemde bedrijfsmiddel. Mogelijk kan uw onderneming hierdoor een deel van de gevormde herinvesteringsreserve niet benutten.
verkoop
Rekenvoorbeeld
machine
Een drukkerij verkoopt een offsetpers (met een boekwaarde van € 80.000) voor € 120.000. De onderneming wil deze op termijn vervangen door een nieuwe machine te kopen. De boekwinst van € 40.000 kan worden toegevoegd aan de herinvesteringsreserve. Een jaar later koopt de drukkerij een extra nieuwe machine voor € 100.000. Bij de aankoop van de nieuwe machine wordt aangesloten bij de boekwaarde van de eerder verkochte machine. Voor de aankoop van deze nieuwe machine mag van de gevormde herinvesteringsreserve slechts € 20.000 worden gebruikt. De boekwaarde van de nieuwe machine mag na de afboeking van de herinvesteringsreserve namelijk niet lager zijn dan de boekwaarde van de vorige machine (€ 80.000). Het bedrag van de reserve dat na de aankoop resteert (€ 20.000) mag de drukker gebruiken voor de investering in een extra drukpers.
Blijft het bij de eerste investering dan vindt voor het deel van de herinvesteringsreserve dat na de koop resteert vrijval plaats. Dit bedrag komt ten gunste van de winst.
8.3.1 Volgorde afboeking
meer dan tien jaar
De herinvesteringsreserve onderscheidt twee soorten afschrijvingscategorieën:
- duurzame bedrijfsmiddelen. Hierop schrijft u in meer dan tien jaar af of helemaal niet;
- niet-duurzame bedrijfsmiddelen. Deze schrijft u in maximaal tien jaar af.
Eenzelfde economische functie
voornemen
hoofdregel
Het onderscheid is van belang voor de bepaling of u kunt afboeken over een nieuwe aanschaf of niet. Voor de boekwinst op een vervreemd bedrijfsmiddel kan geen herinvesteringsreserve worden gevormd, als u het voornemen heeft om te herinvesteren in een bedrijfsmiddel met een andere economische functie dan het vervreemde bedrijfsmiddel.
Uitzondering
bedrijfstak
Op deze hoofdregel bestaat een uitzondering voor een herinvesteringsreserve die is ontstaan:
- uit de vervreemding van een lang afschrijfbaar (meer dan 10 jaar) bedrijfsmiddel;
- door de vervreemding van een bedrijfsmiddel waarop u niet afschrijft.
bedrijfs- middelen
Op deze reserve mag u ook afboeken op investeringen in kort afschrijfbare (≤ 10 jaar) bedrijfsmiddelen en op investeringen in lang afschrijfbare bedrijfsmiddelen, als deze binnen de onderneming een vergelijkbare functie hebben.
Naar eigen keuze afboeken
reserve
Als binnen een boekjaar meer bedrijfsmiddelen zijn aangeschaft en ten minste één vervreemding heeft plaatsgevonden, komt de vraag hoe een gevormde herinvesteringsreserve moet worden afgeboekt. De Belastingdienst staat toe dat u de voor de vervreemdingswinst gevormde reserve naar eigen keuze mag afboeken op de daarvoor in aanmerking komende investeringen, zolang de economische functie maar overeenkomt. Het is daarbij niet van belang of de aanschaf vóór of na de vervreemding heeft plaatsgevonden.
De genoemde keuzevrijheid houdt echter niet in dat u een gevormde herinvesteringsreserve aan het einde van het boekjaar niet afboekt, terwijl het nog wel mogelijk is af te boeken op een bedrijfsmiddel in dezelfde afschrijvingscategorie (kort afschrijfbaar vs. niet of lang afschrijfbaar).
Eerstvolgende aanschaf
oudste jaar
De herinvesteringsreserve boekt u normaal gesproken af op het eerstvolgende aangeschafte bedrijfsmiddel. Als u in de afgelopen drie jaren meer hervesteringsreserves heeft gevormd die nog niet (geheel) zijn aangewend, mag u kiezen welke reserve u wilt aanwenden voor afboeking op het bedrijfsmiddel waarin is geherinvesteerd. Hoewel de driejaarstermijn in het algemeen aanleiding zal geven een hervesteringsreserve uit het oudste jaar het eerst aan te wenden, schrijft de wettekst geen first-in-first-out-methode voor.
Ruilarresten: afboeken boekwinst
oplossing
voorwaarde
winstneming
De zogenoemde ruilarresten bieden uitkomst als het wettelijke regime van de herinvesteringsreserve geen oplossing biedt of kan bieden. Op grond van de ruilarresten van de Hoge Raad of de zogenoemde ruilgedachte – die dateert uit de tijd dat de wettelijke herinvesteringsreserve nog niet bestond – kan boekwinst op een bedrijfsmiddel en de verkoop van andere activa worden afgeboekt op de aanschafprijs van een in hetzelfde jaar gekocht vervangend bedrijfsmiddel. Voorwaarde is dat het vervangende bedrijfsmiddel een gelijkwaardige plaats inneemt in het ondernemingsvermogen.
samenloop
Winstneming over een boekwinst kan via de ruilgedachte worden uitgesteld bij een boekwinst bij de onttrekking van een bedrijfsmiddel naar privé; bij een boekwinst op een als belegging aangehouden vermogensrecht (aandelen); en bij samenloop van de herinvesteringsreserve en de willekeurige afschrijving.
8.3.2 Overheidsingrijpen
overheidsingrijpen
ruimtelijke ordening
In sommige gevallen is de vervreemding het gevolg van overheidsingrijpen. In deze situatie hoeft de herinvesteringsreserve niet per se gebruikt te worden voor een herinvestering in een vergelijkbaar bedrijfsmiddel met eenzelfde economische functie. In het Verzamelbesluit geeft Wiebes een opsomming van wat onder overheidsingrijpen wordt verstaan:
- (minnelijke) onteigening en verkoop ter voorkoming van onteigening;
- een besluit of regeling op het gebied van ruimtelijke ordening, natuur of milieu dat de mogelijkheden om de onderneming op de huidige locatie in de huidige vorm voort te zetten of uit te breiden inperkt;
- regelgeving die leidt tot herstructurering of beëindiging van een bedrijfstak.
Tot slot
interpretatie
De regels rond de herinvesteringsreserve zijn ingewikkeld, zoals u op de voorgaande pagina’s heeft kunnen lezen. Een fout in de interpretatie is al snel gemaakt. Advies van een fiscalist is dan ook op zijn plaats.
Op de Rendementsite vindt u een rekentool, waarmee kan worden berekend of en voor welk bedrag een herinvesteringsreserve kan worden benut bij een nieuwe investering.