7.4 Geleidelijke bedrijfsoverdracht

Nu de financiering van overnames door de bank steeds moeilijker is, zal het steeds vaker voorkomen dat het belang bij een werk-bv geleidelijk overgaat naar een opvolger. Bijvoorbeeld als sprake is van een managementbuy-in of een overdracht in de familiesfeer.

Mogelijkheden

In de praktijk zullen zich regelmatig situaties voordoen waarin de behoefte bestaat de bedrijfsopvolging, ook wat de gerechtigdheid in de bv betreft, geleidelijk te laten verlopen. Door de Wet vereenvoudiging en flexibilisering bv-recht (flex-bv) zijn de mogelijkheden daartoe uitgebreid. Een geleidelijke overdracht kunt u realiseren door middel van:

• een bedrijfsfusie;
• de uitgifte van letteraandelen;
• de uitgifte van stemrechtloze aandelen.

7.4.1 De bedrijfsfusiefaciliteit

Bij de bedrijfsfusiefaciliteit wordt een onderneming (of een zelfstandig deel daarvan) ingebracht in een afzonderlijke bv.

De inbreng van de onderneming vindt plaats tegen uitreiking van aandelen of winstbewijzen. De vennootschapsbelasting bevat een faciliteit die een bedrijfsfusie fiscaal geruisloos mogelijk maakt. Dankzij deze faciliteit hoeft u als verkopende partij niet af te rekenen voor de overdracht van bepaalde activa.

Zakelijke overwegingen

De bedrijfsfusie mag echter niet in overwegende mate gericht zijn op het ontgaan of uitstellen van belastingheffing. Er moeten dus zakelijke overwegingen aan de transactie ten grondslag liggen. Dat laatste is niet het geval als de aandelen van een bij de bedrijfsfusie betrokken vennootschap binnen drie jaar worden vervreemd (tenzij de vervreemding plaatsvindt aan een verbonden lichaam). De bedrijfsfusiefaciliteit wordt in de praktijk vaak gebruikt om een geruisloze overdracht in de familiesfeer tot stand te brengen.

7.4.2 De verlettering van aandelen

Een andere methode om tot een geleidelijke bedrijfsopvolging te komen, is het uitgeven van nieuwe aandelen in de bestaande bv. Dit kan zonder fiscale kleerscheuren door een fiscaal geruisloze verlettering van deze aandelen. De oude aandelen worden dan via een statutenwijziging omgezet in (cumulatief) preferente aandelen en krijgen dan een letter toegevoegd en worden bijvoorbeeld aandelen P.

Voorbeeld

Voor geruisloze verlettering moeten de bestaande reserves in de bv, zoals die bestaan vóór de statutenwijziging, volledig worden toegerekend aan de aandelen P. Vervolgens geeft de bv gewone aandelen uit aan de opvolger. Hiervoor wordt door de opvolger een nominale prijs betaald. De aandelen geven recht op de toekomstige winst van de bv. Dit zorgt ervoor dat de toekomstige waardestijging van de aandelen van de onderneming uitsluitend aan de gewone aandelen en dus aan de opvolger ten goede komt. De P-aandelen hebben namelijk alleen recht op een vast percentage van de werkelijke waarde van de P-aandelen op het omzettingsmoment.

Voordelen

Voordeel van de verlettering van aandelen is dat u op deze wijze de zeggenschap gefaseerd en naar eigen wens kunt overdragen aan de bedrijfsopvolger. De opvolger krijgt naast de winstrechten een bepaalde mate van zeggenschap in de bv, die u als verkopende dga naar eigen wens kunt inkleden:

• U geeft de opvolger meteen de zeggenschap. De laatstgenoemde krijgt via deze uitgifte direct zoveel aandelen B dat hij de meerderheidsaandeelhouder in de bv wordt.
• U laat de bv elk jaar een pakket aandelen van u inkopen, waardoor de opvolger het pas na een paar jaar voor het zeggen krijgt.
• De bv reserveert elk jaar een bepaald gedeelte van de winst om een aantal aandelen P van u over te nemen. De aandelen stijgen niet meer in waarde, doordat zij niet meer meedelen in de toekomstige winsten. De bv betaalt deze uit de winst dan wel uit een hiervoor verstrekte (bank)lening.

7.4.3 Stemrechtloze en winstrechtloze aandelen

Met de flex-bv zijn zogenoemde stemrechtloze en winstrechtloze aandelen geïntroduceerd. Deze bieden aandeelhouders extra flexibiliteit om de eigendomsrechten en zeggenschap naar eigen inzicht vorm te geven. Bij stemrechtloze aandelen heeft de eigenaar van deze aandelen wel recht op (uitkering van) een winstdeel van de bv.

Stemrechtloze aandelen

Aan stemrechtloze aandelen zijn alle aandeelhoudersrechten verbonden, met uitzondering van het stemrecht. Zo is er in de wet niet gekozen om aan stemrechtloze aandelen in bijzondere gevallen toch stemrecht toe te kennen, zoals in sommige andere landen wel het geval is. Als houder van stemrechtloze aandelen heeft u als dga echter wel vergaderrecht en winstrecht.

Bescherming

Een houder van stemrechtloze aandelen wordt door de wet beschermd waar het om de aantasting van zijn rechten gaat.

Voor een statutenwijziging waarmee nadeel wordt toegebracht aan de rechten van stemrechtloze aandeelhouders is instemming vereist. Daarnaast is deze onder voorwaarden bevoegd tot het indienen van een enquêteverzoek. Tot slot staat voor houders van stemrechtloze aandelen de mogelijkheid open om een besluit door de rechter te laten vernietigen of om een kort geding aan te spannen.

Winstrechtloze aandelen

Bij winstrechtloze aandelen houdt de eigenaar wel zeggenschap, maar deelt deze niet langer in de winst. Denk hierbij aan de overdracht binnen de familiesfeer, waarbij de oude eigenaar invloed wil blijven uitoefenen bij strategische beslissingen, maar de winst aan de nieuwe generatie laat.