5.2 Relatie moet zich ontwikkelen
trapmodel
De relatie tussen uw OR en uw bestuurder moet zich ontwikkelen en dat gaat niet vanzelf. Het is zaak dat u beiden beseft dat u onderdeel bent van een ontwikkeling. Een model dat die ontwikkeling in beeld brengt is het zogenoemde trapmodel, waarin de ontwikkeling van zowel de OR als de bestuurder is weergegeven. Zie de afbeelding hieronder.
5.2.1 Professionalisering OR in vier stappen
reactief
proactief
Uw OR moet in zichzelf investeren om uw raad steeds verder te professionaliseren en als volwaardig gesprekspartner te kunnen functioneren. Dan gaat het om vaardigheden, maar zeker ook om kennis (zie hoofdstuk 4). Op basis van zelfinzicht, kennis en vaardigheden ontwikkelt uw OR zich tot een volwaardige speler in de organisatie, die zich steeds beter en professioneler organiseert. Dit proces verloopt vaak via de volgende stappen:
- Vechtende OR: krijgt slechte informatie van de bestuurder en er zijn geen werkafspraken. De OR zelf mist zelforganisatie en een visie. Er is sprake van gezellig, vrijblijvend mopperen.
- Formeel reagerende OR: is reactief, let vooral op personele consequenties en zit veel op de procedure.
- Overtuigende OR: de informatievoorziening is in orde, want de bestuurder accepteert de deskundigheid van de OR. De advies- en instemmingsaanvragen verlopen goed en er is een visieontwikkeling op onderwerpen.
- Onderhandelende of samenwerkende OR: beïnvloedt het beleid proactief, heeft een visie op de ontwikkeling van de organisatie, de rol en de taak van de OR zijn helder en geaccepteerd, er is een sterke zelforganisatie en politieke opstelling van de OR. Er zijn netwerken en er is een machtsbasis.
Onvoldoende kennis en te weinig scholing
tekortschiet
adviseur
Uit recent onderzoek van SBI Formaat (zie ook hoofdstuk 4) bleek dat bestuurders vinden dat de OR tekortschiet in kennis en dat ondernemingsraden zelf denken dat ze over voldoende kennis beschikken. Er is dus werk aan de winkel. Ook bleken OR-leden van de vijf beschikbare scholingsdagen gemiddeld maar 2,8 dagen te benutten. En buiten het beperkt gebruiken van het scholingsrecht, zijn er ook nog veel ondernemingsraden én bestuurders die zich op medezeggenschapsvraagstukken weinig of niet laten ondersteunen door specialistische adviseurs (intern of extern). Artikel 16 WOR geeft uw OR namelijk de mogelijkheid om een externe deskundige in te schakelen.
5.2.2 Bestuurder moet zich openstellen
erkende speler
Aan de kant van de bestuurder gaat de ontwikkeling minder over investeren in zichzelf, maar juist over zich kunnen openstellen voor het systeem van medezeggenschap en de rol die de OR daarin inneemt. Van 'de OR als tijdverspilling' via 'de OR als lastpost' ontwikkelt de visie van de bestuurder zich naar het beeld van 'de OR als hulpmiddel', om te eindigen bij het beeld van 'de OR als erkende speler'.
Optimaliseren
ontwikkeling
Ondernemingsraden die dit model zien, gaan zichzelf en hun bestuurder onmiddellijk plotten in het model en bespreken direct wat er moet gebeuren om tot de volgende stap te komen. Maar het model hoeft niet per se te leiden tot een ontwikkeling naar de volgende stap of stappen. Het kan ook helpen om het handelen van beide partijen in het juiste perspectief te plaatsen of het handelen op de huidige trede te optimaliseren.