2.3 Een civiele procedure

mede-
bestuurders

Als bestuurder kunt u bijvoorbeeld tegenover een afnemer, leverancier en zelfs (de medebestuurders van) uw eigen bv komen te staan, als zij u privé aansprakelijk achten voor de schade van uw handelen als bestuurder van de bv. De eisende partij kan dan een civiele procedure tegen u als gedaagde partij instellen om haar recht te halen.

Partijen

raad van commissarissen

ava

Bij interne aansprakelijkheid zal de bv de eiser zijn en u, die tegenover de bv is tekortgeschoten, de gedaagde. Statutair is vaak vastgelegd dat ofwel de raad van commissarissen de bv vertegenwoordigt of dat de algemene vergadering van aandeelhouders (ava) iemand aanwijst om de bv te vertegenwoordigen. Bij externe aansprakelijkheid zullen de benadeelde schuldeisers van de rechtspersoon, zoals leveranciers of afnemers, het beroep voeren. Dan kunt u als dga op zich de bv vertegenwoordigen, tenzij statutair anders is besloten.

2.3.1 Dagvaarding

deurwaarder

roldatum

Een juridische procedure begint ermee dat u een dagvaarding ontvangt, omdat iemand een schadevergoeding eist van uw bv. Die dagvaarding wordt door de deurwaarder niet gewoon bezorgd, maar aan u ‘betekend’. In de dagvaarding staat vermeld wanneer en bij welke rechtbank de zaak dient. Deze datum wordt wel de roldatum genoemd.

conclusie van repliek

schikking

Op de genoemde roldatum hoeft u nog niet in persoon voor de rechter te verschijnen. Wat u wel kunt doen is een schriftelijke reactie geven in de vorm van een conclusie van antwoord. De eiser kan daar weer op reageren in een conclusie van repliek. U kunt in deze fase dus nog proberen vóór de zitting samen tot een schikking te komen, en dat bespaart u dan proceskosten. Lukt dat niet, dan zal de rechtbank beide partijen oproepen om in persoon ter zitting te verschijnen, met bijstand van een advocaat. Uw advocaat stuurt dan een bericht aan de rechtbank, waarin hij meldt dat hij uw advocaat is. Een echte zitting vindt pas maanden later plaats.

2.3.2 Een kort geding

spoedeisend

Een kort geding is een vergelijkbare civiele procedure, met het verschil dat in een kort geding alleen spoedeisende voorlopige maatregelen aan de rechter worden gevraagd. Bij bestuurdersaansprakelijkheid kan het dan gaan om het staken van bepaalde handelingen of een voorschot op een uiteindelijke schadevergoeding. Een kort geding is dus vooral een snelle procedure. De uitkomst zegt ook iets over de manier waarop de rechter tegen de zaak aankijkt. Vaak kan dit een schikking tussen partijen alsnog dichterbij brengen.

2.3.3 Arbitrage

Een andere manier om (veel) sneller tot een oplossing te komen is arbitrage. Zo’n procedure verloopt sneller dan bij de rechtbank en in principe is er geen hoger beroep mogelijk. Er zijn geen achterstanden en er wordt gewoon gebruikgemaakt van e-mail. Heel efficiënt dus.

conflict

mediation

Het vervelende is dat dit vaak geen optie meer is als er een conflict is. Als u dan nog arbitrage gaat voorstellen, zal de ander dit waarschijnlijk afwijzen, alleen maar omdat het voorstel van u komt. Regel het daarom tijdig. Spreek in uw overeenkomsten af dat geschillen worden opgelost door middel van mediation, arbitrage of bindend advies.

2.3.4 Een enquêteprocedure

medeaandeel-houders

Als dga berust het dagelijks bestuur van uw bv waarschijnlijk bij u. Toch kunt u niet om eventuele medeaandeelhouders heen. Wettelijk en meestal ook statutair hebben zij stemrecht over cruciale onderwerpen, zoals het benoemen en ontslaan van bestuurders (inclusief uzelf), het uitkeren van dividend of bijvoorbeeld de verkoop van de bv. De besluitvorming vindt plaats in de algemene vergadering van aandeelhouders (ava).

Afhankelijk van het aantal aandeelhouders en de stemverhoudingen kan het voorkomen dat besluitvorming onmogelijk is, bijvoorbeeld bij een ernstig verschil van inzicht over uw functioneren. In zo’n geval kan een enquêteprocedure uitkomst bieden.

Verzoek bij Ondernemingskamer

minstens 10%

Aandeelhouders van een bv kunnen bij de Ondernemingskamer van het gerechtshof Amsterdam een verzoek doen tot het instellen van een enquête als ze voldoen aan één van de volgende voorwaarden:

• ze vertegenwoordigen gezamenlijk ten minste 10% van het geplaatste kapitaal; of
• ze zijn gezamenlijk rechthebbende op een bedrag van aandelen of certificaten van de bv tot een nominale waarde van € 225.000.

Onderzoek

Na ontvangst van het verzoek stelt de Ondernemingskamer in eerste instantie vast of er gegronde redenen zijn voor twijfel over het gevoerde beleid binnen de bv. Als dat zo is, zal de kamer een of meerdere personen benoemen om onderzoek te doen. De onderzoeker heeft de bevoegdheid om alle boeken, bescheiden en gegevensdragers van de onderneming in te zien, voor zover dit noodzakelijk is voor het onderzoek. Alle bestuurders (en ook commissarissen) zijn verplicht om hun medewerking te verlenen.

Voorlopige voorziening

commissaris

Een procedure bij de Ondernemingskamer kan lang duren. Als daar een spoedeisend belang voor bestaat, kan de kamer op verzoek van een advocaat een voorlopige voorziening treffen. Zo’n verzoek wordt vaak als eerste behandeld. De Ondernemingskamer kan dan ingrijpende maatregelen treffen, zoals:

• ontslag van bestuurders of commissarissen;
• benoeming van een extra bestuurder of commissaris met bijzondere bevoegdheden;
• het stemrecht ontnemen aan de aandeelhouder.

Uitkomst

schorsen

ernstig verwijt

Na onderzoek kan de Ondernemingskamer bestuurders tijdelijk of blijvend schorsen, maar ook een derde persoon stemrecht verlenen, met het doel de geblokkeerde stemverhoudingen in de ava te doorbreken. De kosten van het onderzoek komen voor rekening van de bv en soms ook van de aanvrager van de procedure. Als blijkt dat u als bestuurder een ernstig verwijt kan worden gemaakt, dan kunnen de kosten ook op uw bord komen te liggen.

Alternatief: conflictenregeling

kostbaar

bindend advies

Een enquêteprocedure is een zwaar en kostbaar middel om een probleem op bestuurlijk niveau te slechten. Een alternatief is al bij de oprichting van de bv een conflictenregeling in de statuten op te nemen. U kunt daarin opnemen dat als een stemming in de ava in een impasse raakt, beide kampen elk een onafhankelijke derde persoon kunnen aanwijzen. Deze twee personen kiezen samen een adviseur die een bindend advies uitbrengt over de problematiek. Deze oplossing kan goed werken als er maar twee aandeelhouders in een bv zijn die beiden evenveel stemrecht hebben.

2.3.5 Beslaglegging

niet uitputtend

Voordat de rechtbank zich heeft uitgesproken, is het mogelijk beslag te (laten) leggen op eigendommen of vorderingen van een bestuurder. Een beslagleggingsprocedure wordt door een advocaat gevoerd. De advocaat dient een verzoek tot beslaglegging in bij de rechtbank. Dit wordt vrijwel altijd toegewezen omdat het bewijs dat er sprake is van een vordering niet uitputtend hoeft te zijn. Vervolgens legt een deurwaarder beslag op de eigendommen van de bestuurder.

Sandwichmodel

bodemzaak

Stelt u een (mede)bestuurder aansprakelijk voor schade die u of uw bv heeft geleden, dan is het ‘sandwichmodel’ een goede methode om geld te incasseren. Dat werkt als volgt:

• Laat uw advocaat beslag leggen op het vermogen van degene die moet betalen.
• Ga een broodje ‘bouwen’. Het bovenste deel van de sandwich is een kort geding, om zo snel mogelijk het geld te krijgen. Het onderste deel van de sandwich is een bodemzaak. Als u het kort geding wint, krijgt u uw geld en is de zaak klaar. Als u verliest, zou normaal gesproken het beslag vervallen. Maar dan komt de bodemzaak in beeld.

tweede kans

Voor de bodemzaak heeft uw advocaat bij de start van het kort geding alvast een dagvaarding gestuurd naar de tegenpartij, maar nog niet naar de rechtbank. De rechtbank rekent dan nog geen kosten. Voordeel is dat de bodemzaak formeel al begonnen is, omdat er al een dagvaarding is verzonden. Daardoor mag het beslag dus blijven liggen en krijgt u een tweede kans op uw betaling.

2.3.6 Uitkomst

hoger beroep

Als partijen het vervolgens niet eens kunnen worden over de omvang van de schade, is dat vaak weer de aanleiding voor een vervolgprocedure. Na de procedure bij de rechtbank is er nog de mogelijkheid van hoger beroep bij het gerechtshof en daarna cassatie bij de Hoge Raad. Als u dat hele rijtje afloopt, bent u soms wel tien jaar bezig.

Onderhandelingen

U kunt de lange duur van een proces ook inzetten in onderhandelingen. Bijvoorbeeld als de partij met een claim het volledige bedrag betaald wil krijgen, moet hij nog vijf jaar procederen. Neemt hij genoegen met de helft, dan kan hij het nu krijgen.