8.2 Indirecte controles
informatie-systeem
Bij indirecte controles vergelijkt de fiscus de afgeleide vastleggingen van bedrijfsactiviteiten in een informatiesysteem, zoals de boekingen in een grootboek, met de primaire vastleggingen (zoals documenten) van die transacties.
8.2.1 Chi-kwadraattoetsen
boekhouding
Zo controleert de fiscus bij de chi-kwadraattoetsen cijfers en cijferreeksen door middel van een computermodel. Komt een bepaald cijfer of een cijferreeks vaker voor dan statistisch aannemelijk is, dan levert dat een vermoeden op dat geknoeid is met de cijfers. De chi-kwadraatmethode is gebaseerd op het feit dat mensen onbewust een voorkeur hebben voor bepaalde cijfers of cijfercombinaties. Denk hierbij aan opvallend veel ronde bedragen, vaak gebruikte identieke bedragen en het ontbreken van seizoenspatronen. In rechtszaken is de fiscus regelmatig in het gelijk gesteld bij het verwerpen van de boekhouding op grond van deze methode.
8.2.2 Privé-vermogensvergelijking
verantwoorden
Hoe ver de fiscus kan gaan in zijn controle blijkt bijvoorbeeld uit de wijze waarop Bram Moszkowicz tegen de lamp liep. Op basis van zijn uitgaven in zijn favoriete winkelstraat, de P.C. Hooftstraat, concludeerde de fiscale opsporingsdienst FIOD dat hij in vier jaar tijd meer dan € 1 miljoen contant had uitgegeven. Dat bedrag kon hij administratief niet verantwoorden. De controlemethode waar het hier om draaide, is de privé-vermogensvergelijking. Aan de hand van het aangegeven inkomen berekent de fiscus het bedrag dat een ondernemer ter beschikking staat voor privébestedingen.
Is het nettoprivécijfer te laag of negatief, dan is dit een aanwijzing dat er omzet is verzwegen. De vermogensvergelijking vindt meestal plaats over een periode van drie achtereenvolgende jaren.
8.2.3 Aansprakelijkheidsonderzoek
loonheffing
Als een onderneming bijvoorbeeld te weinig loonheffingen heeft afgedragen, zal de fiscus het tekort in eerste instantie bij die onderneming opeisen. Soms kan de fiscus die belastingclaim ook neerleggen bij andere partijen.
Inleners- en ketenaansprakelijk
hoofdelijk aansprakelijk
bestuurder
premieschuld
Stel, uw onderneming leent personeel in van een uitzendbureau en dat bureau berekent en betaalt niet de loonheffingen over het loon dat de uitzendkrachten krijgen. Uw onderneming is dan als inlener hoofdelijk aansprakelijk voor deze loonheffingen. Ook als uw onderneming aannemer is in een keten en u besteedt werk uit aan een onderaannemer, dan kan de fiscus uw onderneming aansprakelijk stellen voor de betaling van de loonheffingen van uw onderaannemer of diens onderaannemer. De fiscus kan ook bestuurders aansprakelijk stellen voor onbetaalde loonheffingen, BTW en premieschulden. Kan uw bv haar belastingen of premieschulden niet betalen, dan bent u verplicht om dit te melden.
Voor de aansprakelijkstelling van derden moet de fiscus eerst een onderzoek instellen. Vaak gaat er aardig wat correspondentie aan de aansprakelijkstelling vooraf, omdat het meestal om aanzienlijke bedragen gaat waarvoor geen enkele partij aansprakelijk gesteld wil worden.
Stelt de Belastingdienst u of uw onderneming aansprakelijk, dan krijgt u een beschikking en kunt u daartegen bezwaar en beroep aantekenen. Ook kunt u bezwaar maken tegen de hoogte van het te betalen bedrag.
8.2.4 Derdenonderzoek
zakelijke relatie
Bij een derdenonderzoek klopt de fiscus bij u aan voor een onderzoek naar de fiscale handel en wandel van een ander. Het kan dan gaan om een leverancier of afnemer met wie uw onderneming een zakelijke relatie heeft. Tijdens het onderzoek verzamelt de fiscus informatie die van belang kan zijn voor de belastingheffing en het invorderen van belastingschulden van een derde. Denk aan het checken of een opgegeven verkoop van een leverancier overeenkomt met een aankoop in uw administratie. Een derdenonderzoek wordt telefonisch aangekondigd én schriftelijk bevestigd. U bent verplicht om de gevraagde informatie te verstrekken.
Werkt u niet mee aan een derdenonderzoek, dan kan de fiscus de rechter vragen om u te dwingen om alsnog de informatie aan te leveren. De rechter kan dan ook een dwangsom opleggen voor elke dag dat uw onderneming niet meewerkt aan het derdenonderzoek.