4.2 Fiscale aspecten

fiscaal 
transparant

Fiscaal gezien is er geen verschil tussen de maatschap en de vof. Beide rechtsvormen zijn fiscaal transparant voor de inkomstenbelasting (IB) en zelf belastingplichtig voor de BTW, loonbelasting en overdrachtsbelasting.

Bij zowel de maatschap als de vof is het toetreden en het uittreden van nieuwe maten respectievelijk vennoten voor de IB een aandachtspunt. Onderstaand worden de verschillende situaties beschreven (waar maatschap staat, kan ook vof worden gelezen).

4.2.1 Staking onderneming

U heeft als ondernemer niet het eeuwige leven. Uiteindelijk zult u stoppen met de maatschap. Fiscaal noemt men dit ‘staken’.

boekwaarde

stille reserves

Bij het staken van uw onderneming moet u IB betalen over de prijs die u ontvangt boven de boekwaarde. De boekwaarde is de waarde die op de balans van de onderneming staat. De stakingswinst bestaat uit:

• stille reserves (meerwaarde op activa);
• goodwill (meerwaarde door naam en winstgevendheid);
• fiscale reserves;
• desinvesteringsbijtelling.

Uittreden uit maatschap

Als u op een later moment uittreedt uit de maatschap, draagt u voor de heffing van de inkomstenbelasting uw gehele onderneming over. U staakt dan uw gehele onderneming, en moet in principe IB betalen.

Toetreden als nieuwe maat

bestaande maatschap

Een ander belangrijk aandachtspunt is de situatie dat u in een bestaande maatschap wordt opgenomen als maat. Dan draagt ieder van de zittende vennoten een gedeelte van zijn onderneming aan u over. Dit overgedragen gedeelte is een evenredig gedeelte van de zittende vennoot en wordt gezien als staking van een gedeelte van de onderneming.

4.2.2 Belastingheffing voorkomen bij staking

Als u uw onderneming (gedeeltelijk) staakt, moet u IB betalen over de stakingswinst.

belastingclaim

Er zijn verschillende manieren om belastingheffing te voorkomen. Let wel, dit betreft altijd belastinguitstel. De belastingclaim wordt naar de toekomst doorgeschoven bij de stakende ondernemer of zijn overnemer.

Betaling lijfrentepremies

U kunt een deel van de stakingswinst gebruiken voor de betaling van lijfrentepremies. U heeft dan recht op een extra lijfrentepremieaftrek. De hoogte van de aftrek is afhankelijk van uw leeftijd en de omstandigheden bij staking.

Bedrijfsopvolging

binnen de
familiesfeer

kinderen

voortzetten

Een methode die veel voorkomt bij bedrijfsopvolging binnen de familiesfeer of aan werknemers is de geruisloze doorschuiving. Voorwaarde is dat degene die de onderneming overneemt minimaal 36 maanden in loondienst of mede-ondernemer is geweest. Wilt u bijvoorbeeld de onderneming aan uw kinderen overdragen, zorg er dan voor dat ze op tijd op de loonlijst van de onderneming komen te staan. De overnemer moet de onderneming wel voortzetten of in ieder geval die intentie hebben.

Voorbehoud van stille reserves

onderneming inbrengen

geruisloze doorschuiving

Een andere manier om directe belastingheffing te voorkomen, is het voorbehoud van stille reserves. Dit kunt u afspreken als u een maatschap of een vof aangaat. U spreekt af dat u uw onderneming inbrengt, maar dat de meerwaarden van u blijven. U hoeft dan op dat moment geen belasting te betalen. Stopt u met de onderneming, dan moet u in principe alsnog belasting betalen over deze voorbehouden stille reserves. Als u uw onderneming op dat moment overdraagt, kunt u alsnog gebruikmaken van de eerder genoemde geruisloze doorschuiving (zie hoofdstuk 6).

minimaal 
36 maanden

Wel moeten u en de overnemer op dat moment aan de volgende voorwaarden voldoen:

• Er moet een overdracht van een (zelfstandig deel van een) onderneming of medegerechtigdheid zijn.
• De overdracht moet plaatsvinden aan een medeondernemer of een werknemer.
• De medeondernemer of werknemer moet minimaal 36 maanden medeondernemer of werknemer zijn ten tijde van de overdracht of een jaar als de ondernemer voor 45% arbeidsongeschikt is.
• De voortzetter(s) moet(en) de onderneming voortzetten tegen de boekwaarden die de ondernemer op de balans heeft staan.
• De voortzetter(s) en de overdragende ondernemer moeten bij de Belastingdienst om toepassing van de doorschuifregeling verzoeken.

4.2.3 Man-vrouwfirma

partners

huwelijkse voorwaarden

De man-vrouwfirma is een variant op de maatschap en de vof, waarbij de vennoten of maten partners van elkaar zijn. De term man-vrouwfirma stamt nog uit de tijd dat een echtpaar uit een man en een vrouw bestond. Het is mogelijk om met uw partner een maatschap of vof aan te gaan. Het doet er niet toe of u in gemeenschap van goederen of op huwelijkse voorwaarden bent gehuwd.

Als u en uw partner beiden voldoen aan de eisen voor het ondernemerschap, bent u ook beiden ondernemer voor de IB. U kunt dan allebei gebruikmaken van de diverse fiscale regelingen voor ondernemers, waaronder de ondernemersaftrek.

Ongebruikelijk samenwerkingsverband

familierelatie

Soms is bij man-vrouwfirma’s sprake van een zogenoemd ongebruikelijk samenwerkingsverband. Hierbij hebben partners samen een firma, terwijl een soortgelijke samenwerking nooit zou voorkomen bij personen die niet elkaars partner zijn of een andere (familie)relatie hebben.

urencriterium

Een voorbeeld is een maatschap of vof tussen een huisarts en een huisartsassistent. Bij een ongebruikelijk samenwerkingsverband tellen de ondersteunende werkzaamheden niet mee voor het urencriterium. De partner die niet voldoet aan het urencriterium, komt dus niet in aanmerking voor ondernemersaftrek.

Winstverdeling

correctie

Bij een vof tussen echtgenoten of partners zal de Belastingdienst kritisch kijken naar de winstverdeling. Als deze onzakelijk is, moet bij de berekening van de fiscale winst een correctie worden toegepast. Uitgangspunt is een winstverdeling zoals die tussen onafhankelijke partijen zou zijn overeengekomen.