4.1 Juridische aspecten
oprichting
Net als bij de vof, hoeft u voor de oprichting van de maatschap niet langs de notaris. De maatschap moet wel worden ingeschreven in het Handelsregister. De afspraken die de maten maken kunnen worden vastgelegd in een maatschapsovereenkomst.
UBO-register
De inhoud van deze maatschapsovereenkomst is nagenoeg gelijk aan die van de vof-overeenkomst (zie paragraaf 3.1). Ook moet een melding worden gedaan in het UBO-register.
Wie komt in het UBO-register?
eigendoms-belang
Het UBO-register is ingesteld om het gebruik van het financiële stelsel voor witwaspraktijken en terrorismefinanciering te voorkomen. Ultimate Beneficial Owners (UBO’s) hebben meer dan 25% van de aandelen in een bv, 25% eigendomsbelang in een maatschap of vof, of meer dan 25% stemrecht bij een statutenwijziging van een stichting. UBO’s zijn dus de uiteindelijke eigenaren van een onderneming of hebben zeggenschap daarover.
verplicht
personenvennootschappen
Bij de volgende rechtsvormen bent u in elk geval verplicht om UBO’s in te schrijven in het UBO-register:
- niet-beursgenoteerde besloten en naamloze vennootschappen;
- stichtingen;
- verenigingen (met volledige rechtsbevoegdheid of met beperkte rechtsbevoegdheid, maar met onderneming);
- onderlinge waarborgmaatschappijen;
- coöperaties;
- personenvennootschappen: maatschappen, vennootschappen onder firma en commanditaire vennootschappen (zie hoofdstuk 9).
Aansprakelijkheid
Een maatschap is geen rechtspersoon en heeft daarom geen rechtspersoonlijkheid. Schuldeisers kunnen u als maat in privé aanspreken voor schulden uit de maatschap. Zijn bij de vof de vennoten hoofdelijk aansprakelijk, is dit bij de maatschap niet automatisch het geval.
prestatie
opdracht aan één maat
tekortkoming
Of de maat aansprakelijk is, hangt af van de overeengekomen prestatie. Hierin zijn drie situaties te onderscheiden:
- Een deelbare prestatie. Dit is bijvoorbeeld een geldsom die de maatschap moet betalen. Bij een deelbare prestatie zijn de maten aansprakelijk voor gelijke delen, dus niemand voor 100%. Als de maten samen iets kopen zijn ze voor gelijke delen aansprakelijk.
- Een ondeelbare prestatie. Een ondeelbare prestatie is een verplichting om een overeenkomst na te komen. Bij een ondeelbare prestatie zijn de maten wel voor het geheel aansprakelijk. Dit is het geval bij een tekortkoming in de nakoming van een overeenkomst (zie het kader op de volgende pagina).
- Opdracht specifiek aan één maat. Het kan ook zijn dat er één maat voor 100% aansprakelijk is. Dit is het geval als de opdracht is verleend aan deze specifieke maat met als doel dat deze maat de opdracht gaat uitvoeren. Die maat moet dan ook zelf de opdracht uitvoeren. Voor tekortkomingen in die opdracht is in dat geval de specifieke maat, naast de maatschap, hoofdelijk en voor de gehele schade aansprakelijk.
Aansprakelijkheid bij de maatschap; er zijn drie mogelijkheden!
Voorbeeld
schade
onderling regelen
Stel één van de maten gaat een overeenkomst aan met een cliënt. De maat komt deze overeenkomst niet na waardoor de cliënt schade lijdt. In dat geval zijn alle maten voor 100% privé aansprakelijk voor de vergoeding van de schade. Hoe de maten dat onderling regelen, mogen ze zelf bepalen, de schuldeiser kan dan bij iedere maat verhaal halen.
Kostenmaatschap
Naast de gewone maatschap bestaat de kostenmaatschap, ook wel stille maatschap genoemd. De kostenmaatschap is een maatschap van personen die gezamenlijk kosten dragen en onderling verdelen. Een veel voorkomende kostenmaatschap is die waarin personen gezamenlijk een werkruimte huren en gebruiken. De maatschapsvorm is er dan voornamelijk om:
- de afspraken te maken over besluitvorming,
- de verdeling van kosten en opbrengsten,
- het in- en uittreden van vennoten te regelen.
Faillissement maatschap
afgescheiden vermogen
apart verzoek
Bij de maatschap is onduidelijk of deze net als de vof failliet kan worden verklaard. Bij de gewone maatschap lijkt dit mogelijk, omdat deze een afgescheiden vermogen heeft. Als een gewone maatschap failliet kan worden verklaard, geldt waarschijnlijk ook dat haar faillissement niet noodzakelijk het persoonlijk faillissement van iedere maat tot gevolg heeft. Een maatschapscrediteur die behalve de maatschap ook de maten failliet wil laten verklaren, moet voor hen allen apart een verzoek doen.
Stille maatschap
hoge uitzondering
Het valt te betwijfelen of het faillissement van een stille maatschap mogelijk is. Normaal gesproken heeft deze geen afgescheiden vermogen en kan als zodanig niet failliet worden verklaard. Bij een faillissement zou een crediteur de individuele maten moeten aanspreken. Overigens zal een stille maatschap bij hoge uitzondering zelf crediteuren hebben. In de meeste gevallen neemt zij niet als zodanig aan het rechtsverkeer deel.