6.3 Visie dynamische RI&E
INK-model
De dynamische RI&E is gebaseerd op het gedachtengoed van het Nederlandse INK-model – een managementmodel dat helpt bij het evalueren, ontwikkelen en besturen van organisaties – dat is afgeleid van het Europese EFQM Excellence Model.
Met hulp van een aantal grote Nederlandse organisaties is ervaring opgedaan met de dynamische RI&E. Er was feedback van werknemers, werkgevers en arboprofessionals. Het ging steeds om twee kernpunten: meer dynamiek en meer samenhang met de organisatiecultuur.
6.3.1 Context
tactisch
verbetering
Een managementsysteem helpt een organisatie bij het doorlopen van de risicomanagementcyclus op het tactische en strategische managementniveau. Zo ontwikkelt de organisatie zich. In het begin heeft de organisatie nog weinig ervaring met het doorlopen van de cyclus: de structuur van een managementsysteem biedt dan houvast. Naarmate een organisatie meer ervaring opdoet, verschuift het accent van ‘voldoen aan de wet’ naar verbeteringen waarbij de eigen ambities voorop staan.
Arbowetgeving
drijfveren
Nieuwe ontwikkelingen in de markt, slimmer moeten werken, nieuwe regelgeving of verschuivingen in de opvattingen over veilig of gezond werken kunnen drijfveren zijn om te starten met een RI&E. De context is daarbij dus bepalend. De context heeft een belangrijke link met de arbowetgeving (zie het kader op pagina 45), want die vraagt om de risico’s op gedrag, techniek en organisatie in kaart te brengen zodra er iets wijzigt in de omgeving.
Het kan ook zijn dat er nieuwe inzichten in de wetenschap zijn ontstaan en dat die aanleiding geven om opnieuw te kijken naar bepaalde processen of handelingen.
6.3.2 Leiderschap
beoordelen
inzetbaarheid
Een managementsysteem is geen doel op zich. Het systeem maakt het mogelijk om binnen een organisatie gezamenlijk risico’s te beoordelen en vervolgens maatregelen af te spreken om risico’s te beheersen. Daarnaast helpt een managementsysteem organisaties bij het vastleggen van afspraken over bijvoorbeeld arbeidsomstandigheden, het voorkomen van ongevallen of het bevorderen van de inzetbaarheid van mensen.
Ontdekkingstocht
terugkoppeling
Het doorlopen van de risicomanagementcyclus maakt gestructureerde terugkoppeling mogelijk. Het meermaals doorlopen van de cyclus zorgt voor steeds meer ervaring, leermogelijkheden en een omgeving die input durft te leveren.
Een managementsysteem is onderdeel van de organisatie en staat onder voortdurende invloed van afnemers, werknemers en leveranciers van de organisatie. Deze groepen hebben invloed op de doelstellingen van de organisatie en het vastleggen van de afspraken in het systeem.
Systematisch
risicobeheersing
De leiding zorgt dat de juiste inzet van mensen, middelen en afspraken bijdraagt aan de doelstellingen van een organisatie. In een managementsysteem zorgt het management ‘samenhangend en systematisch’ voor risicobeheersing. Daarbij is er sprake van een lastige combinatie: borgen én verbeteren. Dat vraagt om een goede organisatie.
Manier waarop
Het is dus geen wonder dat het in een managementsysteem vooral draait om de manier waarop het risicomanagement is georganiseerd. Dit is namelijk bepalend voor het succes van de dynamische RI&E. Dit is niet alleen een zaak voor het bestuur, maar betreft alle leidinggevende en ondersteunende niveaus.
6.3.3 Natuurlijk of planmatig
combinatie
maatwerk
plannen
Een managementsysteem kan op twee manieren tot stand komen: het kan natuurlijk ontstaan of planmatig. In de praktijk zal vaak sprake zijn van een combinatie.
- Natuurlijk: als mensen in een organisatie kennis delen en afspraken maken over de uitvoering van activiteiten om zo hun doelen beter te bereiken. Dit draagt bij aan draagvlak. Het managementsysteem kenmerkt zich door maatwerk en eigenschappen die niet per definitie in een bekende ISO-norm passen.
- Planmatig: als een organisatie de behoefte heeft om meer systematiek aan te brengen in haar manier van werken door het vastleggen van afspraken of procedures. De organisatie kiest er dan voor om het managementsysteem op een meer geplande manier te ontwerpen en in te voeren. Het is daarbij mogelijk, en zelfs wenselijk, om aan te sluiten bij bestaande situaties en manieren van werken.
Eenmalig
borging
Door een continue afstemming krijgt het management inzicht in allerlei aspecten van de bedrijfsvoering die raken aan risicomanagement. Op grond daarvan kan de organisatie besluiten om actie te ondernemen. Als afspraken over de aanpak, de maatregelen, de borging van maatregelen en de gewenste effecten duidelijk zijn, ontstaat een managementsysteem. Door het maken van heldere afspraken wordt het mogelijk voor een organisatie om resultaten te realiseren (bruikbaarheid) én beter te voorspellen (betrouwbaarheid).
De leidinggevenden vertalen de visie en missie naar de praktijk. Tijdens het opzetten van een dynamische RI&E bepalen zij de richting van het traject met ondersteuning van u als arboprofessional.