7.2 Chroom-6

toxisch

Chroom is een metaal dat in verschillende vormen voorkomt, chroom-0, chroom-3 en chroom-6. Chroom-6 is de meest toxische variant. Chroom-3 komt onder andere voor in ons eten en speelt mogelijk een belangrijke rol bij de omzetting van koolhydraten, vetten en eiwitten. Het grootste deel van de chroom-6-verbindingen wordt omgezet in chroom-3-verbindingen zonder dat ze in het lichaam terechtkomen.

7.2.1 Gezondheidseffecten

lichaamscellen

Als de omzetting van chroom-6 wél in lichaamscellen plaatsvindt, kunnen toxische reacties optreden. Er is een grotere kans op een ziekte of aandoening naarmate een werknemer langer, vaker of aan hogere hoeveelheden is blootgesteld. Daarnaast is de manier waarop blootstelling plaatsvindt –  inademing, inslikken (bijvoorbeeld na het ophoesten van stof) en via de huid – van belang voor een mogelijk effect op de gezondheid.

Aandoeningen

jeuk

voortplanting

Het inademen van hoge concentraties chroom-6 veroorzaakt acute klachten, zoals neusirritaties, hoesten, jeuk en een brandend gevoel. Blootstelling kan ook blijvende aandoeningen veroorzaken, zoals longkanker en neus(bijholte)kanker, maagkanker en strottenhoofdkanker. Maar ook luchtwegallergieën, zoals astma en neusslijmvliesontsteking (rhinitis). Andere mogelijke aandoeningen zijn chronische longziekten, zoals COPD, doorboring van het neustussenschot door chroomzweren en allergisch contact­eczeem. Het is nog onvoldoende duidelijk of blootstelling aan chroom-6 op de werkplek nadelige effecten op de voortplanting en de ontwikkeling van de ongeboren vrucht kan veroorzaken.

Restauratie

vrijkomen

slijpen

Chroom-6 komt vooral voor in verven en lakken die corrosie tegengaan en die onderdelen beter laten hechten aan bijvoorbeeld lijm of verf. Daarnaast komt chroom-6 voor als pigment in verf of om metaal te verchromen. In het eindproduct van verchroomd metaal is het dan gereduceerd tot het onschadelijke chroom-0. Chroom-6-houdende verven en coatings zijn gebruikt voor de conservering van metalen, betonnen en houten bouwmaterialen. Bij het bewerken of verwijderen van die coatings – bijvoorbeeld bij restauratie van vliegtuigen, treinen, bij bruggen, stations of andere gebouwen – kunnen chroom-6-verbindingen vrijkomen. De inademing hiervan gebeurt vooral via het stof dat vrijkomt bij het bewerken. Maar ook in andere werksituaties is blootstelling mogelijk:

• bij de productie van chromaten (grondstof voor roestwerende verf);
• bij verchroming van metalen of kunststof oppervlakken;
• bij het spuiten en verven van metalen oppervlakken met chroom-6-houdende verf;
• bij het werken met bepaalde soorten cement;
• bij het schuren, slijpen, lassen of snijbranden van oppervlakken en materialen waarin chroom aanwezig is, zoals roestvrij staal;
• in een leerlooierij.

7.2.2 Aantallen en sectoren

beheersregime

In de Europese Unie hebben naar schatting ongeveer 900.000 werknemers te maken met chroom-6, met name op scheepswerven, in de bouw, bij auto-, vliegtuig- en treinherstelbedrijven, onderhoudsbedrijven en verfspuiterijen. Ook bij de brandweer en afvalverwerking kan blootstelling aan chroom-6 optreden. ProRail, Rijkswaterstaat en het Rijksvastgoedbedrijf hebben een beheersregime opgesteld voor het werken met chroom-6. Daarin is voor de volgende gangbare werkzaamheden vastgelegd welke preventieve beheersmaatregelen moeten worden genomen:

• bewerken constructie;
• reinigen;
• verwijderen coating droge methoden;
• verwijderen coating natte methoden.