8.4 Zestien- en zeventienjarigen
startkwalificatie
De bescherming voor jongeren van 16 en 17 jaar is minder dan die voor kinderen, maar ook zij zijn nog niet volwassen.ʼ Jongeren van 16 en 17 jaar hebben een kwalificatieplicht als zij nog geen startkwalificatie hebben. Een startkwalificatie is (minimaal) een diploma havo, vwo of mbo (niveau 2 of hoger). De kwalificatieplicht houdt in dat deze jongeren volledig dagonderwijs moeten volgen en niet voltijd mogen werken. Alleen als een leerling de BBL volgt in het mbo, kan hij leren en werken combineren.
In principe mag uw organisatie werknemers van 16 en 17 jaar dezelfde werkzaamheden laten doen als volwassenen, op twee uitzonderingen na: gevaarlijk werk en risicovol werk (zie de paragrafen hierna).
Arbeidstijd
De maximale arbeidstijd voor jongeren van 16 en 17 jaar is negen uur per dienst, 45 uur per week en 160 uur per vier weken. Let op: schooltijd telt ook mee als arbeidstijd! De werkgever is er verantwoordelijk voor dat de maximale arbeidstijd – dus werktijd en schooltijd bij elkaar – niet wordt overschreden.
Rusttijd
cao
De minimale dagelijkse rust bedraagt 12 uur. In elk geval moeten jongeren rusten tussen elf uur ʼs avonds en zes uur ʼs ochtends. Zij hebben recht op minimaal 36 uur rust in een week. Bij een werktijd van meer dan 4,5 uur bestaat recht op een aaneengesloten pauze van een halfuur.
Op basis van een cao mag uw organisatie dat vervangen door twee pauzes van minimaal 15 minuten. Werken op zondag is toegestaan als de aard van het werk of de omstandigheden in de organisatie dit noodzakelijk maken. Per 52 weken moeten jongeren van 16 en 17 jaar minstens 13 zondagen vrij hebben. Vanaf 18 jaar zijn er geen restricties meer en gelden de normale regels van de Arbeidstijdenwet voor volwassenen.
8.4.1 Gevaarlijk werk
lawaaierige ruimtes
deskundig toezicht
Om de veiligheid van deze jonge werknemers te garanderen, schrijft de Arbowet voor dat bepaalde werkzaamheden verboden zijn. Denk aan werken met giftige stoffen en werken met apparatuur die schadelijke elektrotechnische straling kan uitzenden. Het gaat om werk dat groot gevaar kan opleveren voor de veiligheid en de gezondheid van de jongere. Zo mogen zestien- en zeventienjarigen niet werken op lawaaierige plekken of in afgesloten ruimtes waar overdruk is.
8.4.2 Risicovolle werkzaamheden
risicovol
De tweede uitzondering betreft risicovolle werkzaamheden. Jongeren mogen die alleen uitvoeren onder deskundig toezicht. Volgens de Arbowet zijn risicovolle werkzaamheden:
- werken met gevaar voor instorting;
- werken aan of in de buurt van hoogspanningsleidingen;
- werken met gevaarlijke stoffen;
- werken met gevaarlijke artikelen zoals vuurwerk;
- werken met wilde, giftige of andere gevaarlijke dieren;
- werk waarvoor de werknemer per stuk wordt betaald;
- het besturen van een trekker;
- het aan- of afkoppelen van aanhangwagens of werktuigen;
- werken aan een machine of lopende band waarbij de werknemer niet zelf zijn arbeidstempo kan bepalen.
Dit is geen uitputtende lijst. Uw organisatie heeft de verantwoordelijkheid om risicovolle omstandigheden te vermelden in de RI&E. Daarin moet ook een omschrijving staan van wie er ‘deskundig toezicht’ houdt.