1.13. Wat is het Thomas-Kilmanmodel?
Het Thomas-Kilmannmodel geeft inzicht in de eigen conflictstijl en in die van anderen. Ook beschrijft het situaties waarin de verschillende conflictstijlen zinvol kunnen zijn. Het model gaat uit van het idee dat het omgaan met conflicten altijd een spanningsveld oplevert tussen twee menselijke neigingen.
Assertiviteit en coöperatie
Aan de ene kant staat assertiviteit: mensen hebben de natuurlijke neiging om hun eigen doelen en ideeën door te drukken (eigenbelang). Aan de andere kant willen mensen graag relaties goed houden en taken goed volbrengen (coöperativiteit).
Conflictstijlen
Het Thomas-Kilmannmodel onderscheidt vijf verschillende stijlen voor het hanteren van conflicten, elk met eigen voor- en nadelen in bepaalde situaties. Vier van deze stijlen zijn direct te herleiden tot de twee basishoudingen assertiviteit en coöperativiteit. De vijfde stijl zit tussen de twee basishoudingen in.
Doordrukken
In het model wordt de eerste conflictstijl in het Engels omschreven als ‘My way or the highway’. Met andere woorden: we doen het op mijn manier en anders gebeurt het niet. Een doordrukker is assertief, hij maalt niet om de kwaliteit van de samenwerking of om de gevoelens van de mensen met wie hij samenwerkt.
Vermijden
Deze conflictstijl krijgt in het Thomas-Kilmannmodel de omschrijving ‘I will think about it tomorrow’: ‘Ik zal er morgen nog eens over nadenken’. Mensen met deze conflictstijl zijn niet gericht op de eigen doelen, maar zijn er ook niet in geïnteresseerd om een goede relatie te behouden. Ze vermijden het liefst conflicten, en nemen er afstand van.
Deze passieve houding lijkt weinig effectief, maar kan toch zinnig zijn als het conflict bijvoorbeeld moeilijk op te lossen is. De objectieve, nuchtere blik van de vermijder kan juist de angel uit een conflict halen.
Samenwerken
De conflictstijl samenwerken is een balans tussen eigenbelang en het belang van iemand anders. Als iemand deze conflictstijl hanteert, is hij constant bezig om voorstellen te doen, te onderhandelen en verschillende belangen te onderzoeken. Daarom wordt deze conflictstijl ook wel ‘explorerend’ genoemd. Het doel is een win-winsituatie waarin alle partijen zich kunnen vinden.
Toegeven
Bij de toegeeflijke stijl is het belang van de ander belangrijker dan het eigen belang. Mensen met deze stijl halen hun doelen vaak niet, maar worden wel heel aardig en meewerkend gevonden. Soms wordt deze stijl berekenend ingezet om bij de andere partij in een gunstig daglicht te komen.
Compromis sluiten
‘Let’s make a deal’, ‘Laten we een deal sluiten’. Zo beschrijven Thomas en Kilmann deze vijfde conflictstijl. In het Nederlands is er ook een mooie omschrijving voor: ‘water bij de wijn doen’. Het gaat meestal niet om de beste aanpak of oplossing, maar om de best haalbare of meest praktische oplossing waarin alle partijen zich kunnen vinden.