Een kortere werkweek invoeren, is dat een goed idee?

Een kortere werkweek verhoogt de productiviteit per uur en verlaagt het ziekteverzuim. Dat concludeert vakbond CNV op basis van internationale onderzoeken en experimenten. Minder werken conflicteert echter met het regeringsbeleid, dat (meer) werken juist aantrekkelijker wil maken.

CNV combineerde in een analyse onderzoek van het World Economic Forum en experimenten in Nieuw-Zeeland, Australië, IJsland en het Verenigd Koninkrijk. In Nieuw-Zeeland bijvoorbeeld leverde een vierdaagse werkweek (met behoud van loon) een productiviteitsgroei op van 25% per uur. En in Australië resulteerde eenzelfde werkweekverkorting in een ruim 44% lager ziekteverzuim en bijna 9% minder ontslagen. Bovendien gaf 95% van de betrokken organisaties ‘down under’ aan door te willen gaan met de vierdaagse werkweek. Ook in andere landen waren werknemers enthousiast en ervoeren ze onder meer een betere werk-privébalans, minder werkstress en meer werktevredenheid. In Nederland introduceert AFAS per 1 januari 2025 de vierdaagse werkweek.

Efficiencyslag door AI-gebruik en digitalisering

Volgens CNV is de productiviteitsgroei te verklaren doordat organisaties bij een kortere werkweek de werkprocessen tegen het licht houden en bijvoorbeeld overbodige overleggen schrappen, meer online werken en minder reizen. Ook maken organisaties door AI-gebruik en digitalisering een efficiencyslag. Uiteindelijk wil CNV naar een 30-urige werkweek. Een verkorting van de werkweek zou ook psychische klachten zoals een burn-out kunnen voorkomen (toolbox) en ervoor zorgen dat werknemers gezond hun pensioen halen. Komend jaar zet de vakbond aan de cao-tafels in op een kortere werkweek (en een 3,5% tot 6% hoger loon).

Kortere werkweek vergroot personeelstekorten

Maar niet iedereen is direct voorstander van een kortere werkweek. Dat blijkt uit antwoorden van minister Van Hijum van Sociale Zaken en Werkgelegenheid op Kamervragen over de wensen van CNV en FNV. Het kabinet wil juist méér uren werken stimuleren om de personeelstekorten tegen te gaan en de minister vindt het aannemelijk dat een kortere werkweek de tekorten verder vergroot, al hangt dit van diverse factoren af. Het zou bijvoorbeeld kunnen dat deeltijdwerkende partners van voltijdswerkers meer ruimte ervaren om meer uren te werken als hun partner minder gaat werken. Over (de omvang van) een positief productiviteitseffect in Nederland van een kortere werkweek ontbreekt vooralsnog wetenschappelijk bewijs en internationaal onderzoek heeft ook niet tot een eenduidig beeld over de productiviteit geleid, schrijft Van Hijum.
De minister geeft aan dat het aan de cao-partijen is om eventueel afspraken te maken over een vierdaagse werkweek. Werkgeverspartijen willen geen kortere werkweek; ze vrezen onder meer voor de concurrentiekracht van bedrijven en de welvaartsontwikkeling in Nederland.