FNV pleit voor recht op onbereikbaarheid buiten werktijd

FNV roept de Tweede Kamer op de behandeling van het initiatiefvoorstel voor de ‘Wet over de bereikbaarheid van werknemers buiten werktijd’ te hervatten en aan te nemen. Als werknemers het gevoel hebben bereikbaar te moeten zijn buiten werktijd, kan dit leiden tot langdurige uitval.

Aanleiding voor de oproep is dat Australiërs sinds kort het wettelijke recht hebben om niet-essentiële telefoontjes en e-mails buiten werktijd te negeren. Eerder nam ook Frankrijk een vergelijkbare wet aan. Het Nederlandse initiatiefwetsvoorstel geeft werknemers niet zozeer recht op onbereikbaarheid buiten werktijd, maar verplicht werkgevers om met werknemers in gesprek te gaan over (on)bereikbaarheid. Het wetsvoorstel is officieel nog in behandeling bij Tweede Kamer, maar er zit al ruim anderhalf jaar geen beweging in. Er was ook de nodige kritiek op het voorstel. Zo zou de regulering van deze afspraken niet per se een taak van de wetgever moeten zijn, maar bijvoorbeeld eerder van werkgeverspartijen en vakbonden die over de cao’s onderhandelen.

Bij dringende omstandigheden wel bereikbaar

Sommige cao’s, zoals die van de gehandicaptenzorg en Rijksoverheid, bevatten al een recht op onbereikbaarheid. In de CAO Rijk staat echter ook dat werknemers bij bijzondere omstandigheden wel bereikbaar moeten (kunnen) zijn. Het is dan aan de leidinggevende en de werknemer zelf om hierover met elkaar in gesprek te gaan en afspraken te maken. FNV wil een stap verder gaan en pleit voor een wettelijk recht op onbereikbaarheid, ook omdat een cao-afspraak bij een volgende onderhandelingsronde makkelijker van tafel kan worden geveegd. Een combinatie kan volgens de vakbond ook: een kaderwet waar cao-afspraken uit volgen over het recht om onbereikbaar te zijn.

Hoge werkdruk kan tot (werk)stress leiden

Werknemers die het gevoel hebben buiten werktijd continu bereikbaar te moeten zijn, kunnen last krijgen van een te hoge werkdruk, wat weer kan leiden tot (werk)stress. De grens tussen werk en privé vervaagt dan immers, terwijl die privétijd juist is bedoeld om bij te komen van het werk. Dit kan uiteindelijk leiden tot ernstige klachten, zoals een burn-out met langdurige uitval als gevolg. Werkgevers doen er dan ook goed aan om zo min mogelijk een beroep te doen op de vrije tijd van werknemers en hier afspraken over te maken, ook vanwege hun zorgplicht en het feit dat ze zich als goed werkgever moeten gedragen (artikel). De afspraken kunnen worden opgenomen in een arbeids- en rusttijdenregeling (tool). De ondernemingsraad heeft instemmingsrecht bij het invoeren, wijzigen of intrekken van een arbeids- en rusttijdenregeling. De bereikbaarheid van werknemers buiten hun reguliere arbeidsuren is ook een arbeidsrisico dat in de risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) thuishoort.

Personeelstekort kan werkdruk verhogen

Een gevoel van te hoge werkdruk is vaak een gevolg van meerdere omstandigheden. Ook bijvoorbeeld het personeelstekort kan bijdragen aan een (te) hoge werkdruk. Uit de Conjunctuurenquête Nederland van juli 2024 van onder meer het CBS blijkt dat 29% van de werkgevers de steeds hogere werkdruk als belangrijkste gevolg van het personeelstekort ziet. Wel ligt dit percentage lager dan vorig jaar. Mogelijk houdt dat verband met de afname van het aantal werkgevers dat een tekort aan arbeidskrachten ervaart. In het derde kwartaal van 2023 gold dit voor 71% van de werkgevers, een jaar eerder voor 75%. In 2022 lag dit percentage zelfs op 84%.