De nieuwe Europese AI-regels zijn in werking getreden

Per 1 augustus 2024 is de nieuwe AI-verordening, een reeks regels voor het gebruik van AI in de EU, officieel in werking getreden. De implementatie van deze regels zal de komende jaren stapsgewijs worden uitgebreid, waarbij elk jaar meer eisen worden gesteld.

De AI-verordening stelt voorwaarden aan AI-systemen om de betrouwbaarheid en veiligheid van AI binnen de EU te waarborgen. Het gewicht van deze eisen hangt af van het type AI-systeem en de context waarin het wordt toegepast. Hoe groter het risico dat een AI-systeem met zich meebrengt, hoe strenger de vereisten voor toelating tot de Europese markt zullen zijn. Zo moeten systemen die gebruikmaken van ‘deepfakes’ of ‘chatbots’ duidelijk kenbaar maken dat het om AI-toepassingen (artikel) gaat. AI-systemen die onaanvaardbare risico’s vormen voor mensen worden volledig verboden, denk hierbij aan systemen die mensen oneerlijk beoordelen (zogenaamde ‘social scoring’).

Bescherming voor consumenten en duidelijkheid voor ontwikkelaars

Het doel is dat consumenten en ondernemingen die willen werken met AI erop kunnen vertrouwen dat AI-producten in Europa betrouwbaar zullen zijn dankzij de gestelde eisen. Daarnaast bieden de regels helderheid voor ondernemingen die hun producten op de Europese markt willen brengen. Verder biedt de verordening ondernemingen en overheidsorganisaties de mogelijkheid om gebruik te maken van zogenaamde 'regulatory sandboxes'. Dit zijn gecontroleerde omgevingen waarin nieuwe AI-systemen kunnen worden getest. Hier kunnen bedrijven advies en begeleiding krijgen van toezichthouders, zodat ze deze producten op een veilige en verantwoorde manier kunnen ontwikkelen en later op de markt kunnen brengen. De inwerkingtreding van de AI-verordening zorgt voor een gelijk speelveld; ook niet-Europese aanbieders van AI-producten en -diensten moeten aan deze eisen voldoen als zij hun producten hier willen aanbieden.

Eisen zullen geleidelijk ingevoerd worden

Om ontwikkelaars en aanbieders van AI met hogere risico’s voldoende tijd te geven om hun systemen aan te passen aan de nieuwe eisen, zullen de verschillende onderdelen stap voor stap worden ingevoerd. Het gaat om de volgende stappen:

• februari 2025: de verboden op AI-toepassingen met een ontoelaatbaar risico zullen in werking treden
• augustus 2025: eisen voor AI voor algemeen gebruik (general purpose AI)
• augustus 2026: eisen voor hoog-risico AI-toepassingen en transparantieverplichtingen
• augustus 2027: eisen voor hoog-risico AI-producten: volledige AI-verordening is dan van toepassing
• augustus 2030: eisen voor hoog-risico AI-systemen bij overheidsorganisaties die vóór augustus 2026 op de markt zijn gebracht

Volgens het ministerie van Economische Zaken (EZK) bereidt de Europese Comissie zich voor om deze nieuwe eisen te handhaven. Ten slotte moeten EU-lidstaten uiterlijk in augustus 2025 nationale toezichthouders hebben opgericht. Deze moeten ervoor gaan zorgen dat de eisen voor hoog-risico AI worden nageleefd, zoals zal worden vastgelegd in nationale regelgeving.