Balanceeract van Belastingdienst en ICT duurt voort

De Belastingdienst boekt goede voortgang met de modernisering van de ICT-systemen. Maar het blijft een delicaat evenwicht, en er zijn ook zaken die zomaar roet in het eten kunnen gooien. Bijvoorbeeld grote ambities in de belastingheffing of fiscale herstelwerkzaamheden.

De ICT-huishouding bij de Belastingdienst is al jaren een heet hangijzer. Al verschillende keren heeft de fiscus op de rem moeten trappen bij al te veel politieke fiscale dadendrang, omdat de systemen van de Belastingdienst grote wijzigingen niet aankonden. De fiscus werkt deels nog met (zeer) oude computersystemen, die in de loop der jaren aan elkaar zijn geknoopt. Er wordt hard gewerkt aan het moderniseren van de ICT-lappendeken, maar dat is een ingewikkelde klus. Want intussen moet de inning van de belastingen wél gewoon door blijven lopen.

Volgens planning in 2027 weer meer ICT-ruimte

Afgelopen juni heeft toenmalig staatssecretaris Van Rij van Financiën de stand van zaken nog eens op een rijtje gezet. De Belastingdienst is goed op weg met het wegwerken van achterstallig onderhoud en het moderniseren van de systemen, zo meldt Van Rij in een brief (pdf). Zo loopt er een groot project om de systemen voor de BTW-heffing te vervangen, al is het Adviescollege ICT-toetsing in een advies kritisch over dat proces. 
De planning is dat de ICT-systemen van de Belastingdienst met ingang van 2027 weer zo goed opgelapt zijn dat er ook weer ruimte komt voor nieuw beleid en het verbeteren van de dienstverlening. Volgens Van Rij is het noodzakelijk dat de fiscus ook de ruimte en financiële middelen 'krijgt en behoudt om deze planning tot 2027 te blijven volgen'. Máár, schrijft Van Rij: of die planning ook gehaald wordt, is afhankelijk van vele factoren. Eén daarvan is 'aanvullende en nieuwe beleidswensen'. In het verleden is het namelijk wel gebeurd dat de modernisering uitgesteld moest worden omdat de Belastingdienst eerst nieuwe fiscale wensen van de politiek moest uitvoeren. Dat wil de fiscus nu voorkomen, aldus Van Rij. Hij schrijft dat nieuw beleid de komende jaren daarom bij voorkeur moet worden uitgevoerd als 'parameterwijziging'. Een voorbeeld is de verhoging van het BTW-tarief op theatertickets, die het nieuwe kabinet heeft voorgesteld.

Impact van herstelwerkzaamheden?

Andere factoren die een rem kunnen zetten op de modernisering zijn onvoorzien werk voor hersteloperaties en de beschikbaarheid van ICT-medewerkers voor de Belastingdienst. Wat dat onvoorziene werk betreft is het dossier rondom box 3 van de inkomstenbelasting van groot belang. Onlangs nog heeft de Hoge Raad ook de herstelwet voor box 3 afgeserveerd. Die arresten 'zullen invloed hebben' op de planning, aldus Van Rij, maar welke invloed precies wordt nog onderzocht. Ook tijdens een recente technische briefing in de Tweede Kamer kwam daar nog geen antwoord op.
Ook de beschikbaarheid van voldoende ICT-personeel kan zomaar eens een bottleneck worden. Momenteel worden zo'n 1.200 voltijdsbanen bij de Belastingdienst ingevuld door extern ingehuurde krachten. En de fiscus denkt dat het ook de komende jaren nodig blijft om extern expertise in te huren. De vraag is hoe zich dat verhoudt tot de plannen van het nieuwe kabinet om te snijden in het ambtenarenapparaat. Hoewel uitvoeringsorganisaties volgens het hoofdlijnenakkoord uitgezonderd worden bij het schrappen van banen, worden zij wel geraakt door plannen om te snijden in de externe inhuur.