Banken verplicht om klantcontroles uit te voeren

Zonder bankrekening is het lastig ondernemen. Maar bij een bankrekening horen ook controles van de bank om bijvoorbeeld fraude op te sporen. Onderzoeken die bij onregelmatigheden zelfs kunnen leiden tot het opzeggen van de bankrelatie. Maar dat betekent niet dat de bank álles mag vragen.

Banken zijn wettelijk verplicht om klantonderzoeken te doen, die ook wel bekendstaan als ‘Know Your Customer’- journeys. Deze verplichting komt uit de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (WWFT). Deze plicht is er om grootschalige fraude tegen te gaan. Volgens de WWFT (infographic) moet een bank de identiteit van een nieuwe rekeninghouder verifiëren. Banken hebben ook een meldplicht bij een indicatie van fraude en witwassen (artikel). Bij een natuurlijk persoon doet de bank dat meestal aan de hand van een identiteitsbewijs. Als de nieuwe rekeninghouder een rechtspersoon is, doet de bank de verificatie meestal aan de hand van een uittreksel uit het Handelsregister, inclusief een verklaring waaruit duidelijk wordt wie de uiteindelijk belanghebbende (‘ultimate beneficial owner’, ofwel UBO) is. Het klantonderzoek eindigt niet als een organisatie na een succesvolle intake een bankrekening heeft geopend. Een nieuwe rekeninghouder wordt voortdurend gemonitord. Zo kijkt de bank of de rekeninghouder zich aan de gemaakte afspraken houdt. Dit gebeurt (ook) op het niveau van één of enkele transactie(s).

Afspraken vastgelegd in algemene bankvoorwaarden

De gemaakte afspraken tussen de bank en de rekeninghouder zijn vastgelegd in een schriftelijke overeenkomst voor een houder van een betaal-/spaarrekening, en in de algemene bankvoorwaarden (ABV). In de overeenkomst staan bijvoorbeeld afspraken over het afstorten van contanten. De ABV bevatten onder meer bepalingen over de zorgplicht die zowel op banken als op de rekeninghouder rust. In de ABV zijn ook bepalingen opgenomen om het doorlopende klantonderzoek mogelijk te maken. Zo staat er dat de rekeninghouder de bank desgevraagd moet informeren over de activiteiten en doelen van de rekeninghouder, en ook over de herkomst van het geld dat bij de bank wordt ondergebracht. De ABV bepalen daarnaast dat de rekeninghouder meewerkt bij een controle.

Bank heeft ook zorgplicht

De bank heeft een ruime opzeggingsbevoegdheid, maar nadrukkelijk ook een zorgplicht. Daarom moet zij altijd een gedegen belangenafweging maken. Zonder betaalrekening is het namelijk vrijwel onmogelijk om deel te nemen aan het maatschappelijk verkeer en om handel te drijven. Dit belang is ook door de Hoge Raad onderschreven. Verder geldt dat de bank proportioneel en zorgvuldig moet handelen. Een klantonderzoek kan ook een onderzoek naar de herkomst van gelden en het voortdurend monitoren van transacties omvatten. Als de herkomst van het geld niet te achterhalen is, kan dat ertoe leiden dat de bank oordeelt dat zij het klantonderzoek niet kan afronden, wat eveneens kan leiden tot opzegging van de bankrelatie.

Jesse Keekstra, advocaat ondernemingsrecht bij PlasBossinade, tel: 050 521 43 67, e-mail: [email protected]