Klokkenluider moet misstand ook anoniem kunnen melden

Werkgevers moeten op termijn ook anonieme meldingen van misstanden in ontvangst nemen en opvolgen. Dit vraagt mogelijk om een aanpassing van de interne meldprocedure (‘klokkenluidersregeling’) en het aanstellen van een onafhankelijke functionaris.

Bij de inwerkingtreding van de Wet bescherming klokkenluiders (WBK) begin 2023 was er voor enkele bepalingen uit het wetsvoorstel nog een verdere uitwerking nodig. Eén daarvan was de verplichting voor werkgevers om via een onafhankelijke functionaris anonieme meldingen (van vermoedens) van misstanden in ontvangst te nemen en te behandelen. Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft een algemene maatregel van bestuur (AMvB) ter internetconsultatie aangeboden, met daarin de eisen waaraan een onafhankelijke functionaris en de anonieme meldprocedure moeten voldoen.

Anonieme meldingen in interne meldprocedure

De AMvB verplicht werkgevers om in de interne meldprocedure (tool) vast te leggen hoe een misstand anoniem intern gemeld kan worden, bij welke functionaris(sen) dit kan én welke functionarissen zorgvuldige opvolging kunnen geven aan de melding. De functionaris voor anonieme meldingen mag dezelfde zijn als die voor niet-anonieme meldingen, omdat álle meldingen procedureel op dezelfde wijze behandeld moeten worden, ongeacht de wijze van indienen. De functionaris die de melding ontvangt, mag de melding ook opvolgen.

Beperkte eisen aan functionaris

Werkgevers die een interne meldprocedure moeten hebben (infographic), moeten minimaal één functionaris aanwijzen. Dit mag geen leidinggevende zijn of iemand die in zijn functie primair betrokken is bij de werving en selectie of het ontslag van werknemers. Verder zijn de eisen aan de functionaris beperkt. Hij moet in elk geval:

• deskundig en ervaren genoeg zijn om de functie naar behoren te vervullen;
• de anonimiteit van de melder waarborgen;
• minimaal één keer per jaar verslag uitbrengen aan de werkgever en aan de ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging over het aantal ontvangen anonieme meldingen en de aard van deze meldingen. Is er geen medezeggenschapsorgaan, dan wordt het verslag toegezonden aan de werknemers.

Verder moet de werkgever waarborgen dat de functionaris zijn functie onafhankelijk en zelfstandig kan vervullen en dat hij voldoende tijd en ondersteunende middelen krijgt om zijn functie naar behoren te vervullen.

In 2023 veel meer meldingen van misstanden

Belangstellenden kunnen tot en met 14 mei 2024 reageren op de internetconsultatie. Na akkoord van de ministerraad wordt de AMvB naar de Raad van State gestuurd voor advies. Het is nog niet bekend wanneer de AMvB in werking treedt. Werkgevers krijgen voldoende tijd om hun interne meldprocedure goed in te richten voor anonieme meldingen.
Het Huis voor Klokkenluiders is in 2023 369 keer benaderd door mensen die een misstand vermoedden op het werk. Dat aantal ligt ruim 50% hoger dan het jaar ervoor en is deels toe te schrijven aan de invoering van de WBK en de media-aandacht voor misstanden.