Nawerking: ook als de cao niet meer geldig is

Een cao is meestal voor de duur van één of twee jaar afgesloten. Toch moeten gebonden werkgevers de cao blijven toepassen als de geldigheidsduur voorbij is en er nog geen nieuwe cao tot stand is gekomen. De cao-bepalingen zijn namelijk onderdeel geworden van de arbeidsovereenkomst. Dit heet nawerking.

Ruim 80% van de Nederlandse werknemers valt onder een cao. In de praktijk is de nieuwe cao niet altijd rond als de oude cao afloopt. In een cao-loze periode kunnen werkgever en werknemer wel nieuwe arbeidsvoorwaarden overeenkomen. Echter, als er een nieuwe cao is afgesproken, komen deze afspraken uit de cao-loze periode weer te vervallen als ze in strijd zijn met de nieuwe cao-bepalingen. Voor de ondernemingsraad (OR) goed om te weten in het kader van de taak om de naleving van de regels rond arbeidsvoorwaarden binnen de organisatie te bevorderen (artikel 28, lid 1 WOR). 

Avv-cao heeft geen nawerking voor ongebonden werkgevers

Een cao die algemeen verbindend verklaard (avv) is, heeft geen nawerking voor ongebonden werkgevers. Deze werkgevers moeten alleen de cao toepassen tijdens de avv-periode. De arbeidsrelatie wordt daarna weer bepaald door de eerdere en nieuwe afspraken die zijn gemaakt tussen werkgever en werknemer. Er zijn echter twee uitzonderingen.

Bepaling uit cao is verworven recht

Allereerst kan een werknemer zich blijven beroepen op een bepaling uit een cao, als dit tijdens de avv-periode een verworven recht is geworden. Zo kan een werknemer die tijdens de looptijd van een avv-cao ziek wordt, recht hebben op 100% loondoorbetaling op grond van de avv-cao, terwijl in de arbeidsovereenkomst 70% staat. Is de looptijd van de cao voorbij, dan behoudt de nog zieke werknemer het recht op 100% loondoorbetaling zoals het in de cao staat, ook nadat de avv-periode is afgelopen. Het recht op 100% loondoorbetaling is namelijk een verworven recht geworden tijdens de looptijd van de avv-cao die dus nawerkt na de avv-periode.

Redelijkheid en billijkheid bepalen nawerking

De tweede uitzondering waarbij een avv-cao nog nawerkt, is op grond van redelijkheid en billijkheid. Een bepaling van een eerdere avv-cao kan van invloed zijn bij de uitleg van de arbeidsovereenkomst. Als cao’s tussen dezelfde cao-partijen meerdere keren achtereen algemeen verbindend verklaard zijn en er daardoor maar korte ‘avv-loze’ periodes zijn, kan uit de gedragingen en de verklaringen van de werkgever en werknemer blijken dat een bepaling van een avv-cao is blijven doorwerken in de arbeidsovereenkomst.

Cao-partijen kunnen avv laten verlengen

De avv verloopt bij afloop van de cao, ook als er sprake is van een stilzwijgende verlenging. Zolang er geen nieuwe avv is toegekend, zijn niet-gebonden werkgevers niet meer gehouden aan de cao. Om oneerlijke concurrentie tegen te gaan, kunnen de cao-partijen bij het ministerie van SZW gezamenlijk een verzoek indienen voor verlenging van de avv van een cao. De verlenging van de avv duurt maximaal een jaar.