SER wil voor organisaties een Wet maatschappelijk verlof

Het huidige verlofstelsel is te onoverzichtelijk en complex en daardoor minder effectief. Dat stelt de Sociaal-Economische Raad (SER). De SER adviseert het nieuwe kabinet de Wet arbeid en zorg (WAZO) te vervangen door een nieuwe Wet maatschappelijk verlof.

Vanwege de formatie van het nieuwe kabinet heeft de SER als ‘belangrijkste adviesraad over sociaal-economische vraagstukken’ een advies (pdf) uitgebracht over het verlofstelsel. De raad (bestaande uit werkgevers- en werknemerspartijen en onafhankelijke deskundigen) constateert dat in de afgelopen jaren het wettelijk verlofstelsel steeds verder is uitgebreid en daardoor complexer is geworden. Ook worden er knelpunten ervaren bij de opname van verlof, vooral bij het (betaald) ouderschapsverlof (toolbox). Daarnaast zijn er ontwikkelingen die om modernisering van het verlofstelsel vragen, zoals de arbeidsmarktkrapte, vergrijzing en toename van informele zorg.

Drie pijlers: kinderen, naasten en persoonlijk

Het lijkt de SER verstandig om de huidige verlofregelingen van de WAZO te vereenvoudigen en te bundelen in een nieuwe wet: de Wet maatschappelijk verlof. Hierin kunnen verlofregels komen op basis van drie pijlers, namelijk de zorg voor kinderen, zorg voor naasten en persoonlijk verlof.

• Bij het verlof voor de zorg voor kinderen worden de regels van de huidige verlofregelingen (zoals zwangerschaps-, geboorte- en ouderschapsverlof) zo veel mogelijk gelijkgetrokken.
• Bij de zorg voor naasten is het voorstel om het kort- en langdurend zorgverlof samen te voegen en daaronder ook mantelzorg te scharen.
• Bij persoonlijk verlof gaat het bijvoorbeeld om het huidige calamiteiten- en ander kort verzuimverlof, maar ook om ‘een faciliteit ten behoeve van verlof voor rouwende werknemers’, waarbij cao-partijen maatwerkafspraken kunnen maken.

Het idee is dat eenvoudigere wetgeving werkgevers administratief ontlast, terwijl werknemers meer uitgenodigd worden tot verlofopname. En dat kan dan weer leiden tot betere prestaties en minder ziekteverzuim. Daarbij ziet de SER graag dat de overheid meer meebetaalt aan verlofuitkeringen (artikel), zodat er meer draagvlak voor verlof komt onder werknemers en werkgevers.

SER adviseerde al eerder om verlofstelsel te vereenvoudigen

De oproep is niet nieuw. In 2021 adviseerde de SER het kabinet al om de diverse verlofregelingen onder te brengen in één verlofregeling. Maar vooralsnog heeft dat niet tot wijzigingen geleid. Wel liet minister Van Gennip van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in 2023 weten dat er nagedacht werd over zowel mogelijke administratieve vereenvoudigingen als wijzigingen die het verlofstelsel raken en financiële gevolgen hebben. In navolging van de SER opperde zij om verlofvormen te ‘clusteren’. De minister gaf toen al te kennen dat grote veranderingen aan een nieuw kabinet zijn.