Uitgebreid fiscaal keuzemenu voor politieke partijen

Welke van deze fiscale regelingen wilt u afschaffen: de ondernemersaftrek, het verlaagde tarief in de vennootschapsbelasting of de onbelaste kilometervergoeding? Of allemaal? Politieke partijen kunnen bij het opstellen van hun verkiezingsprogramma naar hartenlust putten uit een nieuwe groslijst met mogelijke fiscale ingrepen. Een bloemlezing.

Ambtenaren hebben een lijst opgesteld met een slordige 120 grote en kleine fiscale ingrepen, plus nog een stuk of wat fundamentele stelselwijzigingen. Met daarbij ook zo veel mogelijk een inschatting van de opbrengst van zo'n maatregel. Het is na de Ombuigingslijst en een keur aan rapporten nóg een bron voor politieke partijen bij het samenstellen van (de financiële dekking van) hun verkiezingsprogramma. 

Kabinet mogelijk óók op zoek naar dekking

Misschien kijkt ook het huidige demissionaire kabinet nog met een schuin oog naar al deze lijsten. Want hoewel een demissionair kabinet eigenlijk alleen maar 'op de winkel mag passen', moeten er waarschijnlijk ook maatregelen komen om de koopkracht te stutten. Het Centraal Planbureau (CPB) heeft namelijk net nieuwe economische ramingen (pdf) uitgebracht, en daaruit blijkt dat er zonder ingrepen méér mensen onder de armoedegrens gaan zakken volgend jaar. Dat komt onder meer doordat tijdelijke maatregelen aflopen die bijvoorbeeld de energiekosten voor huishoudens temperen. Het ligt dus voor de hand dat het kabinet op dit gebied nog wat zal willen aanpassen, en daar is dan uiteraard ook weer financiële dekking voor nodig. Anderzijds staan partijen in de Tweede Kamer in de aanloop naar de verkiezingen misschien niet echt te trappelen om in te stemmen met allerhande bezuinigingen of lastenverzwaringen.

Fiscaal voordeel zzp'er en onbelaste reiskosten

Wat staat er zoal op de lijst met mogelijke fiscale ingrepen? Het woord 'afschaffen' komt het vaakst voor, en levert ook het meeste op voor de schatkist. Want elke uitzondering die verdwijnt, zorgt in principe voor meer belastinginkomsten. Op het gebied van de inkomsten- en loonbelasting gaat het bijvoorbeeld om het schrappen van de giftenaftrek (€ 419 miljoen), de belastingvrije jubileumuitkering bij een 25- en 40-jarig dienstverband (€ 140 miljoen) en alle vormen van ondernemersaftrek (toolbox), zoals de zelfstandigenaftek en de startersaftrek. Dat laatste levert structureel bijna een half miljard op, en zeker als de mkb-winstvrijstelling (opbrengt bijna € 2 miljard) óók vervalt gaat het snel.
Het volledig schrappen van de onbelaste kilometervergoeding staat in de lijst voor € 1,8 miljard aan opbrengst. Als partijen dat wat te rigoureus vinden, zou de huidige vrijstelling van € 0,22 per kilometer in 2024 ook omlaag kunnen naar € 0,12. Daarmee komt er voor de schatkist bijna € 1 miljard extra binnen.

Afschaffen laag VPB-tarief is een klapper

Voor de vennootschapsbelasting (VPB) staat het compleet afschaffen van het verlaagde tarief op de groslijst. Nu betalen ondernemingen tot een winst van € 200.000 nog het opstaptarief van 19%. Als dat verdwijnt, brengt dat € 2,8 miljard per jaar in het laatje.
Tegelijkertijd staat ook - zowaar - een verlaging van het hoge VPB-tarief in de lijst. Dat staat nu nog op 25,8%, maar zou omlaag kunnen naar 25,1%. Dat is het gewogen gemiddelde EU-VPB-tarief in 2023. Dat kost dus geld - € 750 miljoen per jaar om precies te zijn - maar het staat uiteraard wel wat sympathieker voor stemmende ondernemers met een bv.

Grens voor excessief lenen zou fiks omlaag kunnen

Directeuren-grootaandeelhouders (dga's) zullen waarschijnlijk niet enthousiast worden van de optie in het keuzemenu om verder te sleutelen aan de tarieven in box 2 van de inkomstenbelasting. Box 2 krijgt vanaf 2024 twee tarieven, met een toptarief van 31%. Als dat 35% wordt, kan de schatkist jaarlijks € 250 miljoen bijschrijven. Ook het verder aanscherpen van het beleid rondom excessieve leningen zal op weinig applaus kunnen rekenen in dga-kringen. Als een dga een lening van meer dan € 700.000 heeft bij de eigen bv, is het meerdere automatisch belast in box 2. Die grens zou ook naar € 17.500 kunnen én de uitzondering voor eigenwoningschulden (infographic) zou kunnen verdwijnen. Dat alles tezamen levert uiteindelijk € 149 miljoen aan extra belastinginkomsten op.
In de groslijst noemen de ambtenaren ook de optie om het gebruikelijk loon voor dga's (toolbox) voortaan per sector vast te stellen. Op die manier zou veel duidelijker zijn wat de richtlijn is voor het loon dat een dga moet opgeven in de loonaangifte en dat zou een hoop discussie schelen. Helaas staat bij deze ingreep geen opbrengst genoemd, en dat maakt de kans kleiner dat het ook in een partijprogramma terugkomt.

Nog véél meer mogelijkheden

Partijen die na dit alles nog méér dekking zoeken, hebben nog steeds een ruime keuze. Al blijft daarbij natuurlijk de vraag of een maatregel in het straatje van een partij past. Zo kan er een streep worden gezet door de uitzonderingen in de BTW, waardoor bepaalde goederen en diensten nu onder een lager tarief vallen. Met zo'n ingreep zouden ook bijvoorbeeld voeding en de cultuursector onder het hoge 21%-tarief gaan vallen. Verder kan een vleesbelasting in de ramingen uiteindelijk structureel € 1,2 miljard opbrengen. Een verplicht wegenvignet voor bestelauto's en personenauto's invoeren in Nederland is uiteindelijk goed voor € 400 miljoen per jaar. Echt wanhopige partijen kunnen in hun zoektocht naar dekking terecht bij het afbouwen en volledig afschaffen van de hypotheekrenteaftrek. Dit levert uiteindelijk namelijk ruim € 6 miljard op. Maar wel pas in 2048.