Stagiair mag niet als volwaardige werknemer werken

Onlangs werd bekend dat de Nederlandse Arbeidsinspectie (NLA) Transavia een boete op gaat leggen, omdat de luchtvaartmaatschappij stagiairs heeft ingezet als volwaardige werknemers. Werkgevers doen er goed aan de regels rond stagiairs correct toe te passen.

De scheidslijn tussen een stageovereenkomst en een arbeidsovereenkomst is soms dun. De inhoud van een stageovereenkomst is – in tegenstelling tot die van een arbeidsovereenkomst – niet wettelijk geregeld. De drie kenmerken van een arbeidsovereenkomst zijn: arbeid, loon en gezagsverhouding. Als de relatie met een stagiair deze drie kenmerken vertoont, kwalificeert de stageovereenkomst als arbeidsovereenkomst (artikel) en riskeert de werkgever niet alleen een boete van de NLA, maar kan de stagiair mogelijk ook met succes een arbeidsovereenkomst claimen.

Werknemer mag niet volledig zelfstandig werken

Omdat een stagiair vaak een vergoeding ontvangt (mogelijk loon) en onder toezicht werkt (gezag), is de doorslaggevende vraag of de taken van de stagiair kunnen worden aangemerkt als ‘arbeid’. Het zwaartepunt van de stage moet liggen op het verbreden van de kennis en ervaring van de stagiair. Als de stagiair in het kader van een opleiding praktijkervaring opdoet en geen – of door het leerproces slechts in toenemende mate – productieve arbeid verricht, zal er niet snel sprake zijn van een arbeidsovereenkomst. Het is elk geval niet de bedoeling dat de stagiair als volwaardige werknemer productieve arbeid verricht, ook niet als vervanger van een zieke collega.
Als de stagiair de stage volgt ná afronding van de opleiding (een zogenoemde werkervaringsplek (artikel)), zal uit andere feiten en omstandigheden moeten blijken dat er sprake is van een stageovereenkomst.

Begeleiding stagiair speelt een grote rol

Als de stagiair een begeleider heeft die periodiek het verloop van de stage bespreekt, duidt dat er ook op dat het doel van de stage voornamelijk gericht is op ontwikkeling. Overige kenmerken die een rol kunnen spelen, zijn de (in de stageovereenkomst (tool)) afgesproken wederzijdse rechten en plichten. Als een werkgever bijvoorbeeld aan de stagiair hetzelfde aantal (doorbetaalde) vakantiedagen toekent als aan de andere werknemers, kan dat een aanwijzing zijn dat er een arbeidsovereenkomst bestaat. Hetzelfde geldt voor de loondoorbetaling bij ziekte; een stagiair heeft geen wettelijke aanspraak op salaris bij arbeidsongeschiktheid.
Hoewel de daadwerkelijke uitvoering in de praktijk dus bepaalt of er sprake is van een arbeidsovereenkomst, doen werkgevers er goed aan om:

• vast te leggen in het kader van welke opleiding de stage wordt gevolgd;
• het leeraspect centraal te stellen door een opleidingsplan te maken;
• een begeleider van de stagiair aan te stellen;
• met de stagiair een stagevergoeding af te spreken die veel lager ligt dan de lonen (een afspraak kan alleen als de stagevergoeding niet bij cao is geregeld);
• overeen te komen dat de stagiair een aantal onbetaalde vakantiedagen krijgt en dat de stagevergoeding wordt stopgezet bij ziekte (dit kan ook bij cao geregeld zijn);
• de stagiair niet (zelfstandig) te laten werken als plaatsvervanger van een collega.