Integriteitsbeleid vaak nog voor verbetering vatbaar

De Wet bescherming klokkenluiders heeft de regels aangescherpt voor het integriteitsbeleid in organisaties. Bij organisaties die met integriteit aan de slag gaan, zijn de meld- en handhavingsprocedures vaak wel in orde, maar er is ook ruimte voor verbetering. Voor de OR is het goed om te weten wat hierbij de aandachtspunten zijn.

Met de invoering van de Wet bescherming klokkenluiders (Wbk) zijn de vereisten aan de interne meldprocedure (de ‘klokkenluidersregeling’) aangescherpt. De strengere eisen van de Wet bescherming klokkenluiders (artikel) gelden nu al voor grotere organisaties, maar ook kleinere organisaties moeten hier later dit jaar aan voldoen. Werkgevers moeten dus met hun integriteitsbeleid aan de slag. Met behulp van de IntegriteitsWijzer, kortweg IWijzer, van het Huis voor Klokkenluiders (HvK) kunnen werkgevers nagaan of hun integriteitsbeleid aan de regels voldoet of waar verbetering nodig is. Deze tool geeft inzicht in welke onderdelen van het integriteitsbeleid veelal wel in orde zijn en welke niet. De conclusies hieruit maakte het HvK onlangs bekend.

Leiderschap, communicatie en planning zijn aandachtspunten

Uit de gegevens die organisaties invulden op de IWijzer blijkt onder meer dat organisaties relatief goed scoren op het organiseren van meld- en handhavingsprocedures. Op het gebied van leiderschap, communicatie en planning zijn de scores echter minder goed. Op deze onderdelen van het integriteitsbeleid valt er voor organisaties dus het nodige te verbeteren. Het HvK benadrukt dat organisaties niet alleen moeten voldoen aan hun plichten, maar dat de leiding het belang van een gedegen integriteitsbeleid ook onderkent en actief uitdraagt. Ook zorgvuldige communicatie met melders over de door hen gemelde misstanden, integriteitsschendingen of ander ongewenst gedrag is cruciaal. Dit is immers een randvoorwaarde om binnen de organisatie meer vertrouwen en een veilig meldklimaat te creëren. Daarnaast adviseert het HvK organisaties om een integriteitsfunctionaris aan te stellen, die de organisatorische kant van integriteitsmanagement voor zijn rekening kan nemen. 

OR heeft instemmingsrecht bij integriteitsbeleid

Voor de ondernemingsraad (OR) is het goed om te weten wat aandachtsgebieden zijn bij het opstellen van goed integriteitsbeleid. Ook daarbij kan de IWijzer van pas komen. De OR heeft namelijk instemmingsrecht als de bestuurder integriteitsbeleid wil invoeren of wijzigen (artikel 27, lid 1m WOR). De OR kan de bestuurder hierbij ook ondersteunen door (ongevraagd) advies uit te brengen op basis van het initiatiefrecht (artikel 23 WOR). Zo kan de OR concrete voorstellen doen voor verbetering van bijvoorbeeld een meldingsregeling voor misstanden, de aandacht voor integriteit bij werving en ontslag, een bedrijfsgedragscode (tool) of het optreden bij een vermoeden van integriteitsschending.

Grotere organisaties moeten al voldoen aan strengere vereisten

Tot nu toe hebben 662 organisaties de IWijzer gebruikt. Het merendeel van de organisaties was groot (60%), gevolgd door middelgroot (25%) en klein (15%). Ook heeft 40% van de Nederlandse gemeenten de IWijzer inmiddels ingevuld. Sinds de inwerkingtreding van de Wbk moeten grote werkgevers (250 werknemers of meer) per direct aan de strengere eisen voldoen. Werkgevers met 50 tot 249 werknemers krijgen hiervoor uitstel tot 17 december 2023. Overheidsinstanties moesten al sinds 17 december 2021 voldoen aan de Europese richtlijn die aan de Wbk ten grondslag ligt.