Werkgevers moeten direct voldoen aan klokkenluiderswet
De Wet bescherming klokkenluiders (WBK) is in werking getreden. Dat betekent onder meer dat de interne meldprocedure van grote werkgevers (250 werknemers of meer) per direct moet voldoen aan strengere eisen. Kleinere werkgevers krijgen ‘uitstel’ tot 17 december 2023.
De WBK heeft de Wet Huis voor klokkenluiders vervangen en moet melders van (dreigende) misstanden beter beschermen (artikel). De WBK regelt dat iedereen die met een organisatie te maken heeft, een vermeende misstand kan melden. Klokkenluiders hoeven een misstand bovendien niet langer eerst intern te melden, maar kunnen dit ook direct doen bij bevoegde autoriteiten, zoals het Huis voor Klokkenluiders. De bewijslast bij vermeende benadeling na een melding is verschoven naar de werkgever. Hij moet dus aantonen dat de mogelijke benadeling (zoals het niet verlengen van het contract van een klokkenluider) geen verband houdt met de melding. Ook zijn zwijgbedingen voor klokkenluiders nu verboden. Is er toch zo’n beding, dan is dit nietig.
Kleinere organisaties hebben langer de tijd
Verder gelden er voortaan strengere eisen voor de interne meldprocedure (tool) van een organisatie, die de werkgever elektronisch of op papier moet verstrekken aan iedereen die voor hem werk verricht of in de toekomst gaat verrichten. Wel hebben organisaties met 50 tot 249 werknemers tot 17 december 2023 de tijd voor het aanpassen of inrichten van de interne meldprocedure. Voor deze ‘kleinere’ werkgevers is het goed om te weten dat in de WBK onder het begrip ‘werknemer’ niet alleen werkenden met een arbeidsovereenkomst vallen, maar ook anderen die in een ondergeschiktheidsrelatie werk verrichten tegen een vergoeding. Deze vergoedingsplicht heeft als gevolg dat stagiairs en vrijwilligers alleen nog maar tot werknemers worden gerekend als zij een vergoeding voor hun werkzaamheden ontvangen. Hierdoor wordt de ondergrens voor het verplicht instellen van een interne meldprocedure voor misstanden (50 werknemers of meer, in bepaalde sectoren kan een lagere ondergrens gelden) mogelijk minder snel gehaald. Vanwege het instemmingsrecht moeten werkgevers de ondernemingsraad betrekken bij de invoering, wijziging of intrekking van een klokkenluidersregeling.
Handhaving en sancties worden nog uitgewerkt
Enkele bepalingen uit het wetsvoorstel worden nog verder uitgewerkt en treden pas later in werking. Zo moeten werkgevers op termijn ook in de meldprocedure opnemen bij welke (onafhankelijke) functionaris een werknemer een (anonieme) melding kan doen. Ook is het nog niet duidelijk wanneer het Huis voor Klokkenluiders de nieuwe regels gaat handhaven en welke sanctie een werkgever riskeert bij overtreding van de WBK.