Effect alcohol- en drugstest op veiligheid onbekend

Werkgevers zien een toename van middelengebruik en willen vaker testen. Maar onduidelijk is wat de omvang van het probleem is en of vaker testen wel bijdraagt aan een hoger veiligheidsniveau op de werkvloer. TNO en Trimbos Instituut deden hier onderzoek naar.

De effecten van alcohol- en drugsgebruik zijn lang merkbaar, vaak ook nog als de werknemer de volgende dag naar zijn werk gaat. Daarom, en omdat werkgevers aangeven dat het middelengebruik toeneemt, willen ze graag meer mogelijkheden om werknemers te testen op gebruik van alcohol, drugs en medicijnen (ADM). Nu mag dat wettelijk alleen voor bepaalde beroepen, zoals piloot of treinmachinist. Om een wetswijziging voor het testbeleid te rechtvaardigen, is het nodig om aan te tonen dat vaker testen effect heeft op de veiligheid op de werkvloer. Ook moet duidelijk zijn hoe groot het probleem is: hoe vaak komt middelengebruik op het werk en werken onder invloed eigenlijk voor?

Omvang en impact van alcohol- en drugsgebruik

Om te beoordelen of een wetswijziging nodig is, heeft het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid aan TNO en het Trimbos Instituut gevraagd om te onderzoeken wat de omvang en impact is van alcohol- en drugsgebruik op het werk. Voor het onderzoek is gekeken naar middelengebruik onder werknemers. Bij 2,7% van de ondervraagde werknemers was sprake van kans op een arbeidsongeval, maar een oorzakelijk verband met alcohol- of drugsgebruik kon niet worden vastgesteld. Uitgesplitst naar sector zijn wel verschillen te zien. In de bouw bijvoorbeeld zijn zware drinkers vaker betrokken bij een arbeidsongeval dan niet-zware drinkers en in de handel, horeca, industrie en zakelijke dienstverlening hangt drugsgebruik samen met meer arbeidsongevallen.  

Drugsgebruik meer geaccepteerd

De correlaties tussen alcohol, drugs en werkgebonden factoren zijn laag, maar wel significant. Zo is er een negatieve samenhang tussen overmatig en zwaar drinken en een hoge veiligheidscultuur, maar een gunstige tussen drugsgebruik en een hoge veiligheidscultuur. Het lijkt erop dat het gebruik van drugs meer geaccepteerd is, ook op de werkvloer, dan overmatig en zwaar alcoholgebruik. Dat strookt met cijfers over middelengebruik. Het aandeel overmatige drinkers onder werknemers is afgenomen van 10,0% in 2015 naar 6,8% in 2020 en het percentage zware drinkers van 11,5% in 2015 naar 9,3%. Het drugsgebruik onder werknemers is echter toegenomen van 9,5% in 2015 naar 11,8% in 2020. Werkgevers kunnen in een ADM-beleid (tool) maatregelen treffen om werken onder invloed tegen te gaan.