Waar gaat het heen met toekomst én compensatie box 3?

Het kabinet wil voor box 3 van de inkomstenbelasting naar een systeem met een zogeheten vermogensaanwasbelasting. Die wijziging zou vanaf 2025 ingaan. Intussen is ook duidelijk dat de compensatie van de huidige box 3-heffing in het meest ‘karige’ scenario in de miljarden euro’s gaat lopen.

Het kabinet moet een oplossing vinden voor box 3 van de inkomstenbelasting, nadat de Hoge Raad de huidige heffing heeft afgeserveerd. De heffing in box 3 (toolbox) werkt met onder meer een fictieve verdeling tussen beleggingen en spaargeld, en dat kan volgens de Hoge Raad juridisch niet door de beugel.

Varianten voor compensatie gedupeerden box 3

De Hoge Raad heeft bovendien geoordeeld dat er ook ‘rechtsherstel’ moet komen voor gedupeerde belastingplichtigen. Dus: compensatie voor te veel geheven belasting. Het kabinet heeft nu twee scenario’s uitgewerkt (pdf) voor hoe die compensatie eruit kan zien voor 2017 tot en met 2022:

• Gericht op spaarders: de heffing op spaargeld wordt gebaseerd op de actuele spaarrente, die de afgelopen jaren 0% is. De heffing op beleggingen blijft ongewijzigd. Het kabinet rekent voor dat een belastingplichtige met € 200.000 vermogen in 2020 waarvan € 150.000 spaargeld en € 50.000 aan beleggingen in deze variant € 916 terugkrijgt.
• Forfaitaire variant: de huidige forfaits in de heffing (infographic) worden per vermogenscategorie aangepast. Bij de heffing over een jaar wordt bijvoorbeeld gerekend met het gemiddelde rendement op beleggingen in dat jaar.

Prijskaartje afhankelijk van keuzes

Een keuze tussen de twee varianten maakt het kabinet pas na een debat in de Tweede Kamer deze week. Ook moet een besluit vallen over de doelgroep van de compensatie voor de jaren 2017 tot en met 2020. Want: geldt die alleen voor belastingplichtigen die eerder bezwaar hebben gemaakt tegen hun aanslag of voor iedereen die te veel belasting heeft betaald? Voor 2021 en 2022 speelt deze vraag niet. Voor deze jaren komen namelijk alle belastingplichtigen in aanmerking voor rechtsherstel, omdat de aanslagen over deze jaren nog niet definitief vaststaan. 
Het kabinet wil begin mei knopen doorhakken. Afhankelijk van de keuzes komt het prijskaartje voor de schatkist uit tussen de € 2,4 miljard en € 11,7 miljard. Begin mei moet ook duidelijk worden waar de financiële dekking voor deze compensatie vandaan moet komen. Eerder is al gesuggereerd dat daarvoor de opbrengst in box 2 omhoog moet.

Vermogensaanwas belast vanaf 2025

Het is de bedoeling om vanaf 2025 een nieuw systeem in te laten gaan voor box 3. Voor de jaren 2023 en 2024 wordt er spoedwetgeving voorbereid. De heffing in die jaren zou dan moeten aansluiten bij het scenario voor compensatie waar straks de keuze op valt.
In 2025 zou dan een nieuwe systeem ingaan voor de heffing in box 3: de vermogensaanwasbelasting. Het kabinet heeft de contouren van zo’n heffing inmiddels uiteengezet in een brief aan de Tweede Kamer (pdf). In de kern komt deze heffing erop neer dat het daadwerkelijke rendement in een jaar wordt belast. Dus bijvoorbeeld bijgeschreven rente, koerswinsten en ontvangen dividend en huur. De contouren zijn duidelijk, maar bij de precieze invulling zijn er nog een hoop keuzes te maken. Zo kan er straks ook in box 3 verliesverrekening plaatsvinden, maar moet nog blijken welke termijn daarvoor gaat gelden. Ook over de hoogte van het vrijgesteld vermogen en het tarief moeten nog besluiten vallen. Wel is het uitgangspunt dat de huidige vrijstellingen in box 3 (tool) overeind blijven. De planning is voorlopig dat het wetsvoorstel voor dit nieuwe stelsel uiteindelijk voor de zomer van 2023 in de Tweede Kamer moet liggen.