Familiebedrijf met ‘oprichtersmentaliteit’ uit crisis

Hoe komen familiebedrijven goed de crisis door? Simpelweg een familiebedrijf zijn blijkt niet genoeg. Ondanks dat zij bekendstaan als schokbestendig en gericht op de lange termijn raakt een crisis hen net zo hard als niet-familiebedrijven, blijkt uit onderzoek. Maar de ‘oprichtersmentaliteit’ aanspreken is een strategie die wel goed werkt.

Elke economische crisis eindigt weer een keer, maar hoe zorg je dat je er als familiebedrijf tegen die tijd nog bent? Beter nog: hoe zorg je dat je sterker uit de crisis tevoorschijn komt? Om daar handvatten voor te geven is het Erasmus Centre for Family Business (ECFB) gedoken in de ontwikkelingen in de economische crisis die in 2008 begon.

Aan de slag met aandelenbelang

Voor het onderzoek zijn de financiële gegevens vergeleken van ruim 1.200 Europese beursgenoteerde familiebedrijven en niet-familiebedrijven tussen 2007 en 2011. Uit de gegevens blijkt dat familiebedrijven niet automatisch immuun zijn voor een crisis. De klap in de omzet en winst van de onderzochte familiebedrijven komt net zo hard aan als bij niet-familiebedrijven. Maar in de reactie op de eerste klap zien de onderzoekers wél verschillen. Ook familiebedrijven zetten het mes in de kosten, maar ‘na die eerste reflex’ blijven ze loyaler aan hun werknemers. Ook zijn familiebedrijven koersvaster in hun strategie en steken ze eerder meer geld in innovatie. Niet-familiebedrijven doen dat laatste minder.
Ook zien de onderzoekers dat het verschil maakt of de familie in de nasleep van de crisis aan de slag gaat met haar aandelenbelang. Familiebedrijven waarbij de familie meer aandelen koopt of juist het belang afbouwt zijn succesvoller. Als de oprichter of diens opvolger op zijn handen blijft zitten blijkt de winstgevendheid van de onderneming gemiddeld scherp te dalen. Het lijkt dus raadzaam om in elk geval actie te ondernemen.

Nadruk op duurzaam ondernemen

In het onderzoeksrapport (pdf) heeft het ECFB samen met accountantsbureau BDO en Rabobank ook adviezen geformuleerd om als familiebedrijf sterker uit een crisis te komen. Wat de onderzoekers betreft is juist ook economische tegenwind een tijd voor de familie om te kijken naar haar eigen rol en de strategie. Andere adviezen zijn bijvoorbeeld:

• Familiebedrijven die sneller uit een crisis komen zijn ondernemingen waar de ‘oprichtersmentaliteit’ nog volop leeft. Die mentaliteit heeft volgens de onderzoekers onder meer deze sterke punten: innovatie staat hoog in het vaandel, de blik is gericht op de lange termijn en ook ‘niet bang zijn voor offers’.
• Meer nadruk leggen op wat in de consultancywereld wel ‘ESG’ heet: environmental, social and governance. Ofwel: duurzaam ondernemen op het gebied van milieu, maatschappij (bijvoorbeeld werkomstandigheden, beloning van personeel) en de wijze waarop de onderneming wordt bestuurd (bijvoorbeeld de salarissen aan de top en de belastingmoraal). Op dit gebied doen familiebedrijven het volgens de onderzoekers nu namelijk minder goed dan concurrenten.