Nieuwe EU-richtlijn versterkt positie klokkenluider

Een nieuwe Europese richtlijn moet de positie van klokkenluiders versterken. Het ministerie van BZK heeft een wetsvoorstel ontwikkeld om de EU-richtlijn te implementeren in de Wet Huis voor klokkenluiders (WHvK). De ondernemingsraad (OR) moet dit goed in de gaten houden. De OR heeft namelijk instemmingsrecht bij de klokkenluidersregeling in de organisatie.

De Europese richtlijn bescherming klokkenluiders moet de rechtspositie van klokkenluiders versterken. Onder andere doordat de bewijslast bij benadeling naar aanleiding van de melding wordt omgekeerd. Volgens de nieuwe richtlijn ligt de bewijslast niet meer bij de klokkenluider, maar bij degene die hem benadeeld heeft. Die moet aantonen dat de benadeling geen verband houdt met de melding. Daarnaast zorgt de EU-richtlijn ervoor dat meer mensen, onder wie ook sollicitanten, aandeelhouders, leveranciers of betrokken derden, ondersteuning en rechtsbescherming krijgen bij melding van een vermeende misstand.

Strengere eisen voor interne meldkanalen

De nieuwe richtlijn brengt ook extra verplichtingen voor werkgevers met zich mee. De richtlijn stelt namelijk strengere eisen aan de interne meldkanalen in de organisatie. Klokkenluiders krijgen het advies om eerst gebruik te maken van de interne meldregeling, voordat zij een beroep doen op externe, door de overheid opgezette kanalen. Er is niet alleen voor bestuurders, maar ook voor de ondernemingsraad (OR) werk aan de winkel als de nieuwe richtlijn volgend jaar van kracht wordt. De OR heeft namelijk instemmingsrecht bij procedures voor hoe de organisatie omgaat met meldingen van vermeende misstanden in de organisatie (artikel 27, lid 1m van de Wet op de ondernemingsraden).

Minister neemt evaluatie WHvK niet mee in wetsvoorstel

In de afgelopen maanden heeft minister Ollongren van Buitenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) de Wet Huis voor klokkenluiders laten evalueren. Vorige maand maakte de minister in een brief aan de Tweede Kamer bekend dat het evaluatie-onderzoek ‘Wet Huis voor klokkenluiders’ enkele maanden vertraging heeft opgelopen. De onderzoeksresultaten worden pas eind augustus bekend. Hoewel de evaluatie tot wetswijzigingen kan leiden, wilde de minister hier bij de voorbereiding van het wetsvoorstel niet op wachten.
Sociale partners Stichting van de Arbeid en de Raad voor het Overheidspersoneelsbeleid, die beide nauw betrokken zijn bij het Huis voor klokkenluiders, zijn het hier niet mee eens. Zij drongen er bij de minister op aan om haar besluit te herzien en de resultaten van de evaluatie wél te betrekken bij de voorbereiding van het wetsvoorstel.

EU-lidstaten moeten de klokkenluidersrichtlijn voor eind 2021 implementeren

In maart 2019 bereikten de EU-lidstaten een akkoord over de nieuwe Europese richtlijn bescherming klokkenluiders. De Europese lidstaten hebben tot uiterlijk 17 december 2021 de tijd om de nieuwe richtlijn op te nemen in hun nationale wetgeving. Voor Nederland is dat de Wet Huis voor klokkenluiders (WHvK). Het wetsvoorstel voor de implementatie van de EU-klokkenluidersrichtlijn staat tot 10 september op internetconsultatie.nl. Daarna moeten de Tweede en Eerste Kamer zich nog uitspreken over het wetsvoorstel.