OR let op! Salaris en verlof niet heilig in coronatijd

Veel werkgevers zitten met de handen in het haar hoe zij hun organisatie door de coronacrisis kunnen slepen. Hoe ver mag de werkgever daarbij gaan? Hoe heilig zijn de verlofdagen en salarissen van werknemers? De ondernemingsraad (OR) moet de belangen van de werknemers goed in de gaten houden als de werkgever coronamaatregelen wil doorvoeren.

Financiële reus AON vroeg werknemers om 20% loon in te leveren, Talpa boekte ongevraagd vier dagen af van het verlofsaldo van werknemers, KLM dreigde met massaontslag als de maatschappij geen miljardensteun zou krijgen van de overheid en branchevereniging Koninklijke Horeca Nederland opperde om de uitbetaling van vakantiegeld te spreiden of de opbouw ervan te staken. Nu het kabinet bij de verlenging van de Tijdelijke noodmaatregel overbrugging voor behoud van werkgelegenheid (NOW) de ontslagboete wil afschaffen, trekken werknemers van noodlijdende organisaties waarschijnlijk aan een nóg korter eind dan voorheen. Ondernemingsraden moet dus extra alert zijn nu de coronacrisis steeds meer organisaties onder druk zet.

Werkgever kan individuele werknemer niet verplichten

De werkgever kan werknemers niet verplichten om iets in te leveren, maar vragen kan altijd. De individuele werknemer bevindt zich dan in een lastig parket. Omdat hij in een afhankelijke positie zit, zal hij zich waarschijnlijk niet vrij voelen om te weigeren. De werkgever mag arbeidsvoorwaardenregelingen aanpassen, invoeren of afschaffen, maar daarvoor moet hij eerst de OR raadplegen. De OR heeft hierbij namelijk instemmingsrecht (artikel 27 van de Wet op de ondernemingsraden). De OR kan ook zijn initiatiefrecht (artikel 23, lid 3 WOR) gebruiken om de werkgever ongevraagd advies te geven en bijvoorbeeld een alternatief plan voorstellen. De werkgever mag de arbeidsvoorwaarden dus niet eenzijdig wijzigen (tool).

Laatste redmiddel of niet?

Voor veel werkgevers is het tijdelijk verlagen van de salarissen of bijvoorbeeld het uitstellen van de uitbetaling van vakantiegeld een laatste redmiddel. Dat geldt echter niet voor alle organisaties die gebruik willen maken van overheidssteun of die offers vragen van hun werknemers. De bestuurder moet het voorgenomen besluit dus goed onderbouwen. De OR mag om aanvullende informatie vragen als het voorstel niet helemaal duidelijk is. Ook moet de OR een kritische afweging maken voordat de raad instemt met de maatregel: heeft de bestuurder bijvoorbeeld mogelijke alternatieven met minder ingrijpende gevolgen voor de werknemers voldoende onderzocht?

OR van AON stak stokje voor loonoffer werknemers

Bij AON bood de OR geen steun aan het verzoek van de directie aan de werknemers om een deel van het loon in te leveren. Volgens de OR is AON een financieel sterk bedrijf en is het niet terecht dat het ondernemersrisico wordt afgewenteld op de werknemers. Het ongevraagd afschrijven van vakantiedagen bij Talpa gebeurde wel met instemming van de OR. Die vond het redelijk, omdat de werknemers hun verlofdagen niet kwijtraakten, maar binnen twee maanden moesten opnemen.