Het verschil: medeplegen en medeplichtigheid

Als iemand in een organisatie een fiscale overtreding of fiscaal misdrijf pleegt, is hij een pleger van een strafbaar feit waar in principe alleen die persoon voor opdraait. Belastingadviseurs, administrateurs en boekhouders zouden daardoor buiten spel blijven. De wetgever heeft dit echter aangepakt door in de fiscaliteit ook het begrip 'medepleger' te introduceren. Wanneer is er sprake van een medepleger en wat is het verschil met medeplichtigheid?

Het begrip ‘medeplegen’ is ontleend aan het normale strafrecht. De uitleg van dit begrip is dan ook hetzelfde voor het fiscale strafrecht. Er moet hierbij sprake zijn van een bewuste samenwerking én een gezamenlijke uitvoering. Van medeplegen is dus sprake als twee of meer personen gezamenlijk een strafbaar feit plegen. Dit betekent dat alle bestanddelen van de delictsomschrijving in principe gezamenlijk moeten zijn vervuld.

Gelijke rol voor de daders

Medeplegen houdt in dat er sprake is van een min of meer gelijke rol voor alle daders. De adviseur kan dus alleen een boete krijgen opgelegd als de fiscus ook de belastingplichtige opzet kan verwijten. Ontbreekt enig verwijt bij de belastingplichtige, dan is ook bijvoorbeeld de belastingadviseur of accountant geen medepleger. Onder ‘medeplegen’ valt ook ‘nalaten’, zoals het niet doen van een wettelijke aangifte. Voor het zijn van medepleger is een voldoende nauwe en bewuste samenwerking vereist. Hiervoor gelden geen algemene regels. Het hangt dus van de omstandigheden van het geval af. Voor het beoordelen van de samenwerking tussen pleger en medepleger houdt de rechter onder andere rekening met de onderlinge taakverdeling, de intensiteit van de samenwerking, de rol in de voorbereiding en het belang van de rol van de verdachte. 

Bij medeplichtigheid speelt bewustheid een rol

Medeplegen onderscheidt zich van medeplichtigheid, aangezien er bij deze laatste vorm sprake is van ondergeschiktheid van de ene dader ten opzichte van de andere dader. In het strafrecht is al vrij snel sprake van het bewustheidsvereiste. Door bewustheid te eisen is een medeplichtige niet aan te merken als overtreder. Degene die een aangifte namens een klant indient en zich er niet van bewust is dat die aangifte onjuist is, is wel medeplichtig aan de overtreding, maar is geen medepleger. Dient iemand bewust een onjuiste BTW-aangifte in, dan is die persoon wel medepleger.