OR let op transparant en eerlijk beloningssysteem

In veel organisaties is het beloningssysteem gekoppeld aan het functiewaarderingssysteem. Net als bij het functiewaarderingssysteem, heeft de ondernemingsraad (OR) instemmingsrecht bij het beloningssysteem. Daarmee heeft de OR een belangrijke bevoegdheid om te kunnen bijdragen aan transparante en eerlijke beloning binnen de organisatie. Hoeveel ruimte de OR hierbij heeft, hangt af van wat de cao hierover bepaalt.

Het instemmingsrecht van de OR op het invoeren, wijzigen of afschaffen van een beloningssysteem is geregeld in artikel 27 lid 1c van de Wet op de ondernemingsraden (WOR). Het gaat hierbij niet om de hoogte van de lonen, want dat is een primaire arbeidsvoorwaarde en dat valt buiten de invloedssfeer van de OR, maar om de meetsystematiek die wordt toegepast. Het functiewaarderingssysteem is de basis voor eerlijke beloning in de organisatie. De werkgever moet ervoor zorgen dat het systeem transparant is, zodat verschillen in beloning voor iedereen duidelijk zijn, en daarbij speelt de OR een belangrijke rol. 

Cao volgen of zelf beloningssysteem inrichten?

Hoeveel invloed de OR op het loongebouw kan uitoefenen, hangt af van de vraag of de organisatie onder een cao valt en hoeveel handelingsvrijheid de cao geeft. Als de organisatie onder een cao valt, zijn er drie mogelijkheden:

• Er is een verplicht uitgewerkt beloningssysteem, waar werkgevers zich strikt aan moeten houden.
• In de cao staat een uitgewerkt beloningssysteem, maar de werkgever is niet verplicht om dat over te nemen. Werkgevers mogen een eigen loongebouw toepassen, waarbij de lonen niet lager mogen uitvallen dan in de cao wordt genoemd. De OR behoudt zijn instemmingsrecht als de werkgever van deze mogelijkheid gebruik wil maken.
• In de cao zijn alleen functieomschrijvingen en minimumsalarissen opgenomen. Werkgevers moeten het loongebouw zelf verder invullen. Daarbij is het instemmingsrecht van de OR van kracht.

Biedt de cao de werkgever enige vrijheid bij de uitwerking van het beloningssysteem of valt de organisatie niet onder een cao, dan kan de werkgever een eigen beloningssysteem ontwikkelen. De werkgever moet de OR ook in dat geval bij zijn besluiten betrekken.

Functieniveau bepaalt hoogte beloning

Het functieniveau is in Nederland de meest voorkomende richtlijn voor het bepalen van beloningen. De beloning van een werknemer hangt af van zijn taken en verantwoordelijkheden en hoe specialistisch het werk is. Een werknemer kan bij functiebeloning in principe alleen een hoger loon krijgen of in een hogere salarisschaal terecht komen als hij een andere, hogere functie krijgt. Wel spelen kennis en ervaring een rol. Hoe meer ervaring en expertise een werknemer heeft, hoe hoger het (aanvangs)salaris is. Andere beloningsvormen kunnen ook interessant zijn, zoals flexibel belonen (toolbox) met een bepaald vast salaris en daarbovenop een flexibel deel, bijvoorbeeld op basis van prestaties of competenties. De OR houdt in de gaten dat het beloningssysteem ­– net als het functiewaarderingssysteem – genderneutraal is. Zo kan de OR bijdragen aan het verkleinen van de loonkloof tussen mannen en vrouwen (artikel).