OR moet waken voor verschil man-vrouw bij functiewaardering

Onderscheid tussen mannen en vrouwen is verboden op grond van de Wet gelijke behandeling. Toch bleken niet alle functiewaarderingssystemen in het verleden sekseneutraal te zijn. Dit is een belangrijk aandachtspunt voor de ondernemingsraad (OR), aangezien de OR een rol speelt bij zowel het functiewaarderingssysteem als gelijke behandeling in de organisatie.

De OR heeft instemmingsrecht bij het invoeren, wijzigen of afschaffen van een functiewaarderingssysteem (artikel 27, lid 1c van de Wet op de ondernemingsraden (WOR)), maar speelt ook een rol bij het stimuleren van gelijke behandeling in de organisatie (artikel 28, lid 3 WOR). Om te voorkomen dat het functiewaarderingssysteem ongelijke behandeling in de hand werkt, let de OR op de volgende punten:

• De functiebeschrijving is volledig: de mannen- en vrouwenfuncties zijn in balans qua lengte, volledigheid, detailniveau en woordgebruik.
• Functiekenmerken zijn objectief: definities, niveautyperingen en eventuele referentiefuncties zijn neutraal verwoord en niet (impliciet) afgestemd op bepaalde soorten werkzaamheden die vaker in mannen- of vaker in vrouwenfuncties voorkomen.
• Functiekenmerken zijn transparant: het is helder waarom juist die score aan een bepaald gezichtspunt wordt gegeven. Wegingsfactoren mogen niet nadelig uitpakken voor overwegend vrouwenfuncties of overwegend mannenfuncties. Een verschil in (relatief) gewicht moet in ieder geval objectief te rechtvaardigen zijn.
• De uitwerking van het functiewaarderingssysteem is evenwichtig: heeft het functiewaarderingssysteem gezichtspunten die voor mannenfuncties tot een gunstiger score leiden, dan is het evenwichtig als daar andere gezichtspunten tegenover staan die voor vrouwenfuncties tot een gunstiger score leiden.

Lagere waardering voor vrouwelijke typeringen

De OR moet goed letten op de woordkeuze in het functiewaarderingssysteem en de manier waarop HR-professionals en leidinggevenden het systeem toepassen om ongelijke behandeling te voorkomen. Zo is bij sommige systemen gebleken dat aan kenmerken die op grond van (stereo)typeringen aan vrouwen worden toegeschreven – bijvoorbeeld ‘empathisch vermogen’ – een lagere waardering werd toegekend dan aan ‘typisch mannelijke kenmerken’ zoals ‘risicobereidheid’.

Gelijke verdeling mannelijke en vrouwelijke kenmerken

Inmiddels zijn de meeste systemen op dit punt onder de loep genomen en aangescherpt. Dit komt doordat vakbonden gelijke behandeling de afgelopen jaren hoog op de agenda hebben gezet, maar ook door uitspraken van het Europese Hof. Zo heeft het Europese Hof bepaald dat systemen van functiewaardering een gelijke verdeling van mannelijke en vrouwelijke kenmerken moeten bevatten. Typische vrouwenkenmerken zijn bijvoorbeeld: geduld, tact, opvoeding, mensenkennis en hygiëne. Denk bij typische mannenkenmerken aan: leidinggeven, financiële verantwoordelijkheid, onderhoud van materiaal, technische werkzaamheden en externe contacten.