Ontheffing van verplichte OR soms mogelijk

Organisaties met 50 of meer werknemers moeten een ondernemingsraad (OR) hebben. Dit is wettelijk verplicht. In sommige situaties is de medezeggenschap anders geregeld en kan de bestuurder ontheffing aanvragen van de OR-plicht.

In artikel 2, lid 1 van de Wet op de ondernemingsraden (WOR) staat dat organisaties vanaf 50 werknemers een OR moeten instellen (tool). Er zijn echter uitzonderingen mogelijk op de regel. De instantie die hierover oordeelt en een ontheffing kan verlenen, is de Sociaal-Economische Raad (SER). Ontheffing van de OR-plicht is alleen mogelijk als de organisatie met goede argumenten kan aantonen dat de medezeggenschap goed geregeld is.

Ontheffing OR-plicht alleen in uitzonderlijke situaties

De SER geeft niet zomaar een vrijstelling voor het instellen van een OR. Dat er al een andere vorm van overleg bestaat of dat werknemers weinig belangstelling hebben  voor een OR, zijn geen redenen voor een ontheffing. Wat wel een goede reden kan zijn, is bijvoorbeeld dat de hoogste zeggenschap in de organisatie al bij de werknemers zelf ligt.

Enquête onder werknemers

Een belangrijk beoordelingscriterium van de SER is de mening van de werknemers. Deze mening moet blijken uit de uitslag van een enquête onder de werknemers, waarin zij zich uitspreken over twee vragen:

1. Vindt de werknemer de huidige manier van medezeggenschap bij de besluitvorming een goed alternatief voor medezeggenschap via een OR?
2. Steunt de werknemer het verzoek om ontheffing?

Een enquête onder de werknemers is dan ook een belangrijke eerste stap in het aanvraagproces van een OR-ontheffingsverzoek.

Medezeggenschap moet goed geregeld zijn, ook zonder OR

De bestuurder moet het ontheffingsverzoek goed beargumenteren. In het verzoekschrift moet in ieder geval aan de orde komen:

• hoe de medezeggenschap geregeld is;
• welke bijzondere omstandigheden een ontheffing rechtvaardigen;
• of de werknemers achter het ontheffingsverzoek staan – dit moet blijken uit de enquête;
• de statuten van de onderneming, waaruit blijkt dat de medezeggenschap materieel niet onderdoet voor de bepalingen in de WOR.

Maximaal vijf jaar

De bestuurder kan zijn ontheffingsverzoek indienen bij het secretariaat van de SER (telefoon: (070) 349 95 63 of e-mail: [email protected]). Na beoordeling van de stukken, vraagt de SER aan de betrokken vakbonden of zij bezwaar hebben tegen de aangevraagde ontheffing van de OR-plicht. Als dat niet het geval is, kan de SER het verzoek honoreren en hoeft de organisatie geen OR in te stellen. Een ontheffing geldt altijd voor maximaal vijf jaar.