Overheid vindt algemeen 'vergisrecht' niet nodig

Een algemeen 'recht om zich te vergissen' naar Frans voorbeeld is in Nederland niet nodig, vindt het kabinet. Nederlandse overheidsinstanties hebben nu al genoeg ruimte om over hun hart te strijken en burgers en ondernemers een (belasting)fout te laten herstellen zonder dat er meteen een straf volgt.

Frankrijk heeft sinds begin dit jaar het ‘recht om zich te vergissen’ in de wet vastgelegd. Burgers en ondernemers moeten een keer – te goeder trouw – een foutje kunnen maken in bijvoorbeeld hun belastingaangifte, zonder dat ze meteen op de blaren moeten zitten. Het idee is dat de overheid vertrouwen moet geven en dat het de verstandhouding tussen overheden en burgers verbetert.

‘Bezwaarfase belangrijk voor vertrouwen’

D66-Kamerlid Den Boer wilde daarop van staatssecretaris Knops van Binnenlandse Zaken weten of zo’n wettelijk ‘vergisrecht’ ook niet een idee zou zijn voor Nederland. De bewindsman vindt het achterliggende idee wel sympathiek, maar een algemeen recht is op dit moment niet nodig, stelt hij in zijn antwoorden (pdf).
Knops heeft een kleine inventarisatie laten uitvoeren naar de huidige wetgeving en die laat zien dat de Nederlandse overheid in veel gevallen al ruimte geeft voor vertrouwen. Het algemene bestuursrecht schrijft voor dat de overheidsinstantie het besluit ‘in redelijkheid’ moet nemen. Bovendien heeft Nederland de ‘bezwaarfase’ (tool) bij overheidsbesluiten en bij belastingaanslagen, waar een burger of ondernemer de overheid kan dwingen om het besluit nog eens onder de loep te nemen.

Vraag is of overheid juridische ruimte genoeg benut

Hoe anders is dat in Frankrijk! Maakt de burger een fout in de aangifte, dan legt de Franse overheid in veel gevallen meteen een boete op, van een percentage van de totale aanslag. ‘Ziedaar de behoefte om een recht op eerste vergissing te introduceren’, schrijft Knops. Ook hebben Franse overheidsinstellingen meestal minder ruimte om van de regels af te wijken.
Al met al heeft de wet volgens Knops vooral een meerwaarde in het Franse systeem. Een invoering in Nederland is niet nodig. Wel gaat de bewindsman in gesprek met bewindslieden, uitvoeringsorganisaties en gemeenten over het recht om zich te vergissen. Vraag is dan of de ruimte die overheidsinstellingen nu juridisch hebben om over hun hart te strijken ook voldoende benut wordt. Knops verwacht uit die gesprekken vervolgstappen te halen om ‘de menselijke maat te waarborgen’ in de overheidsbesluitvorming.